Emocjonalna wrażliwość i nadreaktywność stanowią kluczowe objawy zaburzenia osobowości z pogranicza (zwanego różwnież zaburzeniem typu borderline).
Przyczyn takiego stanu rzeczy upatrywano w dysfunkcjach mózgowego układu limbicznego, zaangażowanego w przetwarzanie emocji, zwłaszcza negatywnych. Wcześniejsze badania wskazywały na rolę różnych struktur tego układu, jednakże wyniki nie były spójne i wciąż brakowało pełnego obrazu zaburzeń czynnościowych mózgu, które charakteryzowałyby tę chorobę.
Metaanaliza dotychczasowych badań
Grupa badaczy pod kierownictwem dr Anthonyego Ruocco z Uniwersytetu w Toronto postanowiła dokonać ilościowej syntezy istniejących badań, w których posłużono się metodami neuroobrazowania czynności mózgu. Celem projektu było wyjaśnienie nieprawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, które leży u podstaw intensywnej i niestabilnej emocjonalności w zaburzeniu osobowości z pogranicza. Wyniki badań opublikowano w magazynie "Biological Psychiatry".
Do metaanalizy włączono wyniki jedenastu badań z lat 2000 - 2012. Uzyskano w ten sposób dane na temat 154 pacjentów z zaburzeniem borderline i 150 osób zdrowych, stanowiących grupę kontrolną. Za pomocą metod statystycznych porównywano aktywność mózgu chorych i zdrowych w warunku negatywnych emocji oraz w warunku neutralnym.
Ciekawe wyniki
Okazało się, że u osób zdrowych występuje aktywacja dobrze znanej sieci obszarów mózgu związanych z przetwarzaniem negatywnych emocji, między innymi przedniej części zakrętu obręczy i ciała migdałowatego.
W porównaniu z grupą kontrolną, cierpiący na borderline wykazywali wzmożoną aktywność w obwodach mózgu zaangażowanych w doświadczenie negatywnych emocji, czyli wewnątrz wyspy i tylnej kory zakrętu obręczy. Wykazywali również zmniejszoną aktywację obwodów mózgowych w obszarze rozciągającym się od ciała migdałowatego do przedniej części zakrętu obręczy i grzbietowo-bocznej kory przedczołowej, których rola polega na tłumieniu negatywnych emocji, które już zostały wygenerowane.
Osobliwość emocjonalna osób z borderline
Specyficzne przetwarzanie negatywnych emocji w zaburzeniu osobowości z pogranicza może być powodowane przez niezwykłe relacje wzajemne pomiędzy strukturami układu limbicznego, reprezentującymi stopień subiektywnie doświadczanych emocji negatywnych oraz przednich obszarów mózgu, które wspierają regulację emocji. W przeciwieństwie do wcześniejszych ustaleń pacjenci borderline wykazali mniejszą aktywację niż grupa kontrolna w ciele migdałowatym w warunkach negatywnej emocjonalności.
Dr Ruocco powiedział: "Znaleźliśmy przekonujące dowody wskazujące na istnienie dwóch połączonych ze sobą szlaków nerwowych, które mogą generować objawy zaburzenia emocji w tej chorobie. Po pierwsze, konkretne struktury układu limbicznego, które mogą odzwierciedlać zwiększone subiektywne postrzeganie natężenia negatywnych emocji. Po drugie, czołowe obszary mózgu, które mogą być nieadekwatnie angażowane do prawidłowego regulowania emocji".
Co ważne, zmniejszona aktywność w czołowym obszarze mózgu, zwanym przednim zakrętem obręczy, może być unikalna i specyficzna dla zaburzenia osobowości z pogranicza i może służyć do odróżniania go od innych pozwiązanych zaburzeń, takich jak nawracające epizody wielkiej depresji.
"Ten nowy raport umacnia przekonanie, że ludzie z pogranicznym zaburzeniem osobowości są "ustawieni " przez ich mózgi, aby mieć burzliwe życie uczuciowe, choć życie niekoniecznie nieszczęśliwe lub nieproduktywne", powiedział dr John Krystal, redaktor "Biological Psychiatry".
Biorąc pod uwagę fakt, że wiele z najbardziej skutecznych dla zaburzenia borderline terapii ma na celu poprawę umiejętności regulacji emocji, opisane wyniki mogą sugerować, że dysfunkcje w krytycznych ośrodkach kontroli emocjonalnej mogą być znormalizowane pod wpływem skutecznego leczenia.