Czas, w którym dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej jest dla niego bardzo ważnym i bardzo trudnym okresem. Zanim klasy i korytarze staną się dla niego naturalnym środowiskiem funkcjonowania, czeka je długotrwały proces adaptacji. Rozliczne obowiązki, nowi koledzy, obce miejsca - sprostanie tylu wyzwaniom napotkanym na przestrzeni kilku dni nikomu nie przyszłoby łatwo.
Przejściowe pogorszenie samopoczucia dziecka związane z pójściem do szkoły jest naturalnym zjawiskiem. Jego organizm reaguje stresem, by zmierzyć się z nieznaną sytuacją. Mechanizm ten trochę przypomina przygotowanie do walki a jest to własciwość adaptacyjna, odziedziczona po przodkach w toku ewolucji.
O jakości szkolnego startu w znacznej mierze decyduje stopień dojrzałości szkolnej. Należy o tym pamiętać zwłaszcza teraz, w dobie eksperymentalnych reform edukacyjnych i towarzyszących im zagorzałych dyskusji społecznych dotyczących optymalnego wieku, w jakim dziecko powinno rozpoczynać naukę.
Dojrzałość szkolna - co dziecko powinno umieć?
Dziecko gotowe do podjęcia nauki w szkole winno charakteryzować się następującymi cechami:
- Reprezentować odpowiedni poziom rozwoju fizycznego i ruchowego. Dotyczy to przede wszystkim tak zwanej małej motoryki, zwłaszcza precyzyjnych ruchów rąk i palców, niezbędnych, aby pisać, rysować, malować wycinać i lepić z plasteliny.
- Posiadać dobrą orientację przestrzenną w otoczeniu oraz zasób wiedzy ogólnej o świecie, umożliwiające płynne poruszanie się na terenie szkoły oraz samodzielne wykonywanie czynności samoobsługowych.
- Mieć na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne, aby porozumiewać się bez problemu zarówno z dorosłymi, nauczycielami, opiekunkami na świetlicy czy obsługą stołówki, jak i rówieśnikami. Nie chodzi tu tylko o wyraźną wymowę, ale również o umiejętność komunikowania swoich potrzeb czy uwag.
- Działać intencjonalnie, czyli podejmować celowe czynności i konsekwentnie doprowadzać je do końca, co jest związane z uwagą dowolną i zdolnością do jej koncentrowania na określonych aktywnościach czy obiektach.
- Osiągnąć stopień rozwoju społecznego pozwalający na zgodne i przyjazne funkcjonowanie w grupie rówieśników, uwzględnianie potrzeb i praw innych ludzi oraz oraz wykonywanie pleceń kierowanych przez nauczycieli i opiekunów do całej grupy dzieci.
- Być dojrzałe emocjonalnie do rozstania z rodzicami / opiekunami na kilka godzin pobytu w szkole oraz kontrolować doświadczane emocje, zwłaszcza negatywne, jak lęk czy złość, nie odreagowując ich zbyt gwałtownie.
Kiedy dziecko osiąga dojrzałość szkolną?
Dojrzałość szkolna nie jest zawieszona w próżni, wynika z ogólniejszych prawideł rozowjowych a u jej podstawy leży dojrzewanie centralnego układu nerwowego. Możemy wspomagać rozwój, ale nie zdołamy przyspieszyć drastycznie jego tempa, bez szkody dla dziecka. Mały człowiek potrzebuje bodźców, doświadczeń i ćwiczeń, ale tak samo potrzebuje czasu, spokoju, odpoczynku i snu. Rzecz w tym, aby powyższe elementy osiągały prawidłowe proporcje.
Niektóre dzieci zdobywają dojrzałość szkolną wcześniej, inne później - to naturalne zjawisko. Są pięciolatki, które poradzą sobie bardzo dobrze, nie brakuje również sześciolatków, dla których pójście do szkoły będzie oznaczało kryzys.
Pierwszy dzwonek oznacza dla dziecka początek wytężonej pracy. Jego dokonania podlegać będą systematycznej ocenia a informacje zwrotne otrzymywane od nauczycieli wpływać na budowanie poczucia własnej wartości. Doznawane niepowodzenia skutkują spadkiem samooceny, utratą pozycji wśród rówieśników oraz kumulacją stresu i frustracji.
Zanim podejmiemy decyzję o wcześniejszym posłaniu dziecka do szkoły dobrze zasięgnąć porady specjalisty, psychologa lub pedagoda z poradni psychologiczno-pedagogicznej, który pomoże odpowiedzieć na pytanie, czy jest to dobry pomysł.
