Czy kiedykolwiek czułeś, że przygniata cię wina ciężka jak kamień? Wielu ludzi twierdzi, że doświadczyło podobnego wrażenia. Opisują je słowami: "nosić brzemię", czy "mieć coś na sumieniu". Wydaje się, że pod tymi metaforami kryje się pewna prawidłowość. Poczucie winy, jak każda emocja, ma swój wymiar cielesny i daje o sobie znać pod postacią uczucia ciężaru.
Naukowcy Martin Day i Ramona Bobocel zastanawiali się, w jaki sposób zbadać owo zjawisko. Postanowili sprawdzić, czy przysłowiowe "ciężkie sumienie" wpływa na subiektywą ocenę wagi własnego ciała. Znaleźli dowody, że przeżywanie poczucia winy może powodować, że czujemy się ciężsi, niż w rzeczywistości jesteśmy.
Nieetyczne zachowanie a waga ciała
Badacze, specjaliści od poznania cielesnego (czyli sposobu, w jaki nasze ciała rozpoznają m. in. emocje) przeprowadzili serię badań poświęconych zagadnieniu poczucia winy, które jest bardzo istotną, społeczną reakcją.Poprosili uczestników, aby przypomnieli sobie sytuację, w której postąpili nieetycznie. Badani przywoływali różne wykroczenia, których się dopuścili, takie jak kłamstwo, kradzież czy oszustwo. Następnie, w oddzielnym zadaniu, mieli ocenić subiektywne poczucia masy swojego ciała w odniesieniu do średniej. To znaczy, czy czują się lżejsi niż zwykle, bez zmian, czy może ciężsi?
Następnie porównano ich relacje z odpowiedziami osób, które wspominały sytuacje, kiedy zachowały się etycznie, lub takie, gdy ktoś inny postąpił niewłaściwie lub które tylko oceniały swoją wagę.
Ile ważysz?
Okazało się, że analizowanie popełnionych przez siebie wykroczeń prowadziło uczestników do zgłaszania większej subiektywnej wagi ciała. Ponadto, poczucie większej wagi było związane z przyrostem poczucia winy, natomiast doświadczanie innych emocji negatywnych, takich jak smutek czy obrzydzenie nie miało nań wpływu.
Chociaż ludzie czasami kojarzą ważność z "ciężkością", naukowcy nie znaleźli żadnych dowodów, że to właśnie znaczenie danej sprawy, jej "kaliber", może wyjaśniać zaobserwowane zjawisko. Na przykład, czyny etyczne były oceniane jako równie ważne, jak nieetyczne, ale tylko wspominanie tych ostatnich powodowało postrzegany wzrost wagi ciała.
Poczucie winy i próba jej odkupienia
Naukowcy zainteresowali się również konsekwencjami odczuwania ciężaru winy. Nurtowało ich pytanie, czy przywoływanie pamięci nieetycznych postępków może wpływać na podejmowanie różnych pomocowych zachowań, jak gdyby w chęci "odkupienia" swojej winy. Wyniki wskazują, że osoby "cięższe od winy" angażują się chętniej w pomaganie innym (stąd wiele technik manipulacji bazuje właśnie na wzbudzaniu w ludziach poczucia winy).
Pojawiają się również ciekawe i uzupełniające ustalenia na temat charakteru poczucia winy, poczynione przez niezależne laboratoria badawcze. Na przykład, że indukowanie doświadczenia ciężaru poprzez marsz z ciężkim plecakiem wpływa na regulację moralnego zachowania.
Wyniki tego rodzaju badań są bardzo zachęcające i mamy nadzieję, że doprowadzą one do bardziej wszechstronnego zrozumienia charakteru tej trudnej i powszechnej emocji.
