Co to jest - Moczenie się mimowolne (enurezja)?

Moczenie się mimowolne (enurezja) jest zaburzeniem czynnościowym polegającym na nawykowym, mimowolnym oddawaniu moczu, zwykle w nocy, po osiągnięciu przez dziecko wieku pięciu lat, czyli czasu, w którym można oczekiwać zdolności do kontrolowania potrzeb fizjologicznych.

W DSM-IV moczenie się mimowolne czynnościowe dotyczy przypadków niespowodowanych przyczyną organiczną.

Moczenie występuje ze zmienną częstością: może się zdarzać co noc, albo też sporadycznie, wyzwolone stanami napięcia, zmęczenia, przeciążenia psychicznego.

Moczenie się mimowolne z wiekiem znacznie ustępuje.

Objawem jest niekontrolowane oddawanie moczu, które niesie ze sobą zakłopotanie i wstyd.

Moczenie się mimowolne może wynikać z przyczyn organicznych, takich jak zaburzenie mózgowej kontroli mięśni pęcherza. 

Przyczynę może także stanowić zmniejszona pojemność czynnościowa pęcherza oraz zwężenie moczowodu, jak również rozliczne schorzenia układu moczowego.

Większość jednak specjalistów wskazuje na  przyczyny natury psychologicznej, takie jak:

• źle  przeprowadzony trening czystości, który prowadzi do braku kontoli odruchu opróżniania pęcherza; 
• niedojrzałość emocjonalna;

• zaburzenia relacji rodzinnych, w szczególności  utrzymywanie się wysokiego poziomu lęku lub wrogości;
• stresujące wydarzenia.

Dziecko może również zacząć się moczyć na drodze regresji, czyli powrotu do wcześniejszych etapów rozwoju, na przykład kiedy w rodzinie pojawia się nowe dziecko, które staje się ośrodkiem zainteresowania lub w innych sytuacjach, kiedy pozycja dziecka w rodzinie staje się zagrożona.

Leczenie moczenia się mimowolnego zazwyczaj polega na podawaniu środków farmakologicznych, takich jak imipramina, które spłycając sen pozwalają lepiej kontrolować potrzeby fizjologiczne. Bardziej skutecznie pomaga dzieciom lek podawany do nosa, dezmopresyna (desmopressin, DDAVP). Jest to substytut hormonalny, który powoduje zwiększenie koncentracji moczu i zmniejszenie jego objętości, dzięki czemu osłabia się parcie. Trzeba pamiętać, że środki farmakologiczne same w sobie nie leczą mimowolnego moczenia się i że zaburzenie często powraca po przerwie w podawaniu leków lub gdy dziecko się do nich przyzwyczaja.

Skuteczne w terapii moczenia się mimowolnego okazują się metody warunkowania wchodzące w skład terapii behawioralnej.

Dziecko układa się do snu na materacyku połączonym z dzwonkiem zasilanym baterią: przy pierwszych kroplach moczu dzwonek się włącza i budził dziecko. Warunkowanie polega na skojarzeniu uczucia parcia na pęcherz z przebudzeniem.

U dzieci leczonych następuje większa poprawa z upływem czasu niż u nieleczonych.

Zgodnie z DSM-IV moczenie się mimowolne dotyczy 7% chłopców i 3% dziewczynek w wieku lat pięciu; 3% chłopców i 2% dziewczynek w wieku lat dziesięciu; 1 % chłopców w wieku lat osiemnastu (u osiemnastoletnich dziewcząt zaburzenie praktycznie nie występuje).

Moczenie się mimowolne jest dwa do trzech razy bardziej rozpowszechnione wśród chłopców w wieku od pięciu do ośmiu lat niż wśród dziewcząt w tym przedziale wieku. Także wskaźniki procentowe dotyczące tego zaburzenia wolniej maleją u chłopców: wśród dziewczynek między czwartym a szóstym rokiem życia wskaźnik występowania moczenia się mimowolnego obniża się o około 71%, a u chłopców tylko o 16%.