Co to jest - Wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe lub inaczej syndrom burnout jest to afektywna reakcja na chroniczny stres w pracy, występująca powtarzalnie lub ciągle ze względu na stale występujące czynniki stresowe w miejscu pracy jak: przeciążenie pracą, konflikt ról, mobbing czy niesprzyjająca kultura organizacyjna.

Przyczyny wypalenia zawodowego są zindywidualizowane i zależą od odporności psychicznej człowieka ponieważ nie u każdej osoby, pracującej w tym samym środowisku pracy, rozwinie się wypalenie zawodowe. Czynnikami ryzyka które będą predysponować pracownika do rozwinięcia tego syndromu są: niski poziom odporności psychicznej, niska samoocena, pasywne sposoby radzenia sobie ze stresem i wysoki poziom neurotyzmu.

Nadrzędnym korelatem wypalenia zawodowego są czynniki sytuacyjne i od nich zależy zarówno poziom stresu w miejscu pracy, jak i potencjalne możliwości poradzenia sobie z wypaleniem zawodowym. Czynniki organizacyjne sprzyjające rozwinięciu się syndromu burnout to: wysokie wymagania w pracy, niegodne warunki pracy, brak wsparcia ze strony pracodawcy czy brak informacji zwrotnej na temat postępów.

Konsekwencje wypalenia zawodowego mogą mieć charakter zarówno somatyczny (bóle głowy, bóle brzucha), jak i psychiczny (obniżony nastrój, brak motywacji). Natomiast ze względu na ścisły związek wypalenia zawodowego z miejscem pracy, objawy będą rzutować także na efektywność i zapał pracownika. W wyniku wystąpienia syndromu burnout może pojawić się: obniżenie efektywności, wzrost absencji w pracy, utratu zapału, obniżenie standardu wykonywanej pracy czy zamiar odejścia z miejsca pracy.

Z wypaleniem zawodowym najczęściej spotykamy się w zawodach, które obfitują w częste kontakty z ludźmi np. psycholodzy, lekarze pielęgniarki i nauczyciele. Zawody te wymagają one większego zaangażowania mentalnego, które oznacza późniejszą silniejszą identyfikację emocjonalną z pracą.W związku z tym wszelkie niepowodzenia zawodowe odbierane będą jako niepowodzenia osobiste.

Według najnowszych badań prowadzonych w środowisku organizacyjnym, narażeni na wypalenie zawodowe są także pracownicy branży Call Center. Specyfika ich pracy to przede wszystkim koncentracja na wysokiej efektywności (wysokich wynikach sprzedaży), a równocześnie narażenia na silny stres związany z liczną odmową rozmówców. Istotnym czynnikiem wpływającym na poziom odczuwanego stresu jest również konflikt roli jakość- ilość. Równoczesny nacisk na liczbę wykonywanych telefonów, jak i jakość prowadzonych rozmów może przyczynić się do zwiększenia poziomu odczuwanego stresu ze względu na brak możliwości pogodzenia stawianych wymagań.Najczęściej stosowaną metodą do mierzenia zjawiska wypalenia zawodowego są kwestionariusze.Najczęściej stosowane to: LBQ, Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego) autorstwa Massimo Santinello, który w polskiej wersji został zaadaptowany przez Zespół PTP. Służy on do pomiaru wypalenia zawodowego u osób pracujących w zawodach związanych z pomaganiem i nauczaniem. Innym równie często stosowanym kwestionariuszem jest OLBI, który pozwala zmierzyć dwa wymiary wypalenia: wyczerpanie i zdystansowanie wobec pracy.


Bibliografia:

Chirkowska- Smolak, T. (2018). Polska adaptacja kwestionariusza do pomiaru wypalenia zawodowego OLBI. Studia Oeconomica Posnaniensia, 6 (3) s. 27-47. DOI: 10.18559/SOEP.2018.3.2

Tucholska, S. (2001). Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju. Przegląd psychologiczny, 66 (3) s. 301-31

Zimbardo, P. G. i Gerrig, R.J. (2012). Psychologia i życie. Warszawa: PWN.