Jedną z chorób wieku podeszłego jest choroba Alzheimera. Sama nazwa budzi wiele lęku- pojawiają się wyobrażenia starszej osoby, która zapomniała kim jest, błąkającej się w szlafroku po mieście.
Jednakże co tak naprawdę wiemy o tym zaburzeniu oprócz tego, że osoby chore tracą pamięć? I co można zrobić, gdy nasz umysł powoli przestaje zapisywać wspomnienia i zaczyna działać jak zepsuty aparat na kliszę, z którego ubywa film? Tego dowiecie się z naszego dzisiejszego artykułu!
Starzenie się mózgu, a Alzheimer
W trakcie starzenia się w naszym organizmie dochodzi do pewnych procesów związanych z obumieraniem komórek i w większości przypadków nie są to procesy patologiczne. Jest to zwyczajna część tzw. “pozytywnego starzenia się”, gdzie organizm pozbywa się zbędnych i wadliwych komórek, które w normalnych okolicznościach nigdy nie doprowadziłoby do ataku chorób takich jak Alzheimer.
Alzheimer pojawia się najczęściej około połowy szóstej dekady życia, a rozwój choroby, kończący się śmiercią, może trwać nawet do 20 lat. Główną przyczyną zgonu jest przyspieszone obumieranie komórek nerwowych w mózgu (w ciągu 5-7 lat od wykrycia może umrzeć ich nawet połowa).
Jednakże samą chorobę można stwierdzić dopiero po śmierci pacjenta, ponieważ w tym celu niezbędna jest sekcja mózgu. Z tego powodu w trakcie przebiegu choroby mówimy o „otępieniu typu alzheimerowskiego”, ponieważ nigdy nie możemy być w 100% pewni postawionej diagnozy. Natomiast faktem jest to, że jest to 6-ta najczęstsza przyczyna śmierci w USA, co jest potwierdzane sekcjami seniorów, u których występuje ona w 1 na 3 zbadane przypadki.
Działanie pamięci w otępieniu typu alzheimerowskiego
Efektywność działania pamięci jest uzależniona od tak zwanej: indywidualnej rezerwy poznawczej. Jest to nadmiarowa liczba komórek w mózgu i sposób w jaki komórki te są używane. Im więcej jest komórek, tym więcej będzie musiało minąć czasu byśmy mogli zauważyć ubytki w działaniu pamięci.
Gdy myślimy o tej chorobie to można wyobrazić ją sobie jako powolne zapominanie. Nie w terminach diagnostycznych, tylko jako postępujące, pogłębiające się zapominanie o rzeczach i sobie samym.
Zapominanie jak równia pochyła
Zapominanie najczęściej zaczyna się od rzeczy drobnych takich jak: gdzie są moje klucze z domu/ co miałem dzisiaj zrobić? / jaki jest mój numer telefonu?
Jednakże wraz z postępem choroby nasza pamięć staje się coraz słabsza i zapominanie dotyczy coraz istotniejszych aspektów naszego codziennego funkcjonowania jak: niepamiętanie tego co się ostatnio wydarzyło/ jak nazywał się ukochany piesek z dzieciństwa/ jaki jest dzień tygodnia/ po co tu przyszedłem i co chciałem zrobić?
Natomiast w zaawansowanych stadiach Alzheimera zapominanie zaczyna dotyczyć takich rzeczy jak to co otacza osobę/ tego co się wydarzyło w bardziej lub mniej odległej przeszłości/ utraty umiejętność siedzenia, mówienia, czytania, chodzenia, a na końcu również połykania.
Leczenie choroby Alzheimera
Niestety większość leków na chorobę Alzheimera ma szansę zadziałać tylko w jej wczesnej postaci, która najczęściej niestety przemija niewykryta, ponieważ stereotypowo uważa się zapominanie różnych rzeczy za typową cechę starości.
Do tej pory badano osoby zagrożone chorobą Alzheimera głównie za pomocą testów, w których pacjent ma określić pamięć zdarzeń z przeszłości. Niestety te miary często myliły choroby podobne do siebie, nie dając jednoznacznej odpowiedzi.
Nowsze badania pokazują, że powinniśmy diagnozować chorobę Alzheimera poprzez badanie pamięci prospektywnej, która dotyczy planowania i egzekwowania tych planów. Badania pokazują, że właśnie ten typ pamięci zaczyna gorzej funkcjonować jako pierwszy. Na długo (bo nawet ok. 10-15 lat) przed problemami z pamięcią imion czy pozostawionych gdzieś rzeczy.
Na co zwrócić uwagę?
Jeżeli znacie jakąś osobę koło 65 roku życia, która stopniowo coraz mocniej zaczyna uskarżać się na to, że nie pamięta co miała zrobić i przypomniała sobie o tym dopiero po fakcie albo niepokojąco często zapomina o tym, gdzie zostawiła swoje rzeczy i coraz gorzej radzi sobie w sytuacjach społecznych- to warto ją zabrać na badanie do poradni neuropsychologicznej na (najczęściej) darmowe badanie.
Jak chory na Alzheimera może wspierać swoją pamięć i zapobiegać postępowi choroby?
Badania pokazują, że poza lekami, najlepszym sposobem jest formułowanie naszych myśli i postanowień w formie: „Gdy zrobię/będę robił coś, to wtedy zrobię to i to”, np. „Gdy będę wracał ze sklepu, to zadzwonię do siostry.” Formułowanie celów w ten sposób zwiększa szansę na ich faktyczne wykonanie dzięki nadaniu im silniejszego znaczenia, przez powiązanie ich z innym wydarzeniem.
Technika ta działa tak samo u osób z wcześnie wykrytym Alzheimerem jak i u osób zdrowych! Więc jeżeli jesteś osobą zdrową i po prostu chciałbyś polepszyć swoją pamięć prospektywną to śmiało zachęcamy do używania tej niesamowicie prostej i przede wszystkim skutecznej techniki.
Bibliografia:
Efektywność działania pamięci jest uzależniona od tak zwanej: indywidualnej rezerwy poznawczej. Jest to nadmiarowa liczba komórek w mózgu i sposób w jaki komórki te są używane. Im więcej jest komórek, tym więcej będzie musiało minąć czasu byśmy mogli zauważyć ubytki w działaniu pamięci.
Gdy myślimy o tej chorobie to można wyobrazić ją sobie jako powolne zapominanie. Nie w terminach diagnostycznych, tylko jako postępujące, pogłębiające się zapominanie o rzeczach i sobie samym.
Zapominanie jak równia pochyła
Zapominanie najczęściej zaczyna się od rzeczy drobnych takich jak: gdzie są moje klucze z domu/ co miałem dzisiaj zrobić? / jaki jest mój numer telefonu?
Jednakże wraz z postępem choroby nasza pamięć staje się coraz słabsza i zapominanie dotyczy coraz istotniejszych aspektów naszego codziennego funkcjonowania jak: niepamiętanie tego co się ostatnio wydarzyło/ jak nazywał się ukochany piesek z dzieciństwa/ jaki jest dzień tygodnia/ po co tu przyszedłem i co chciałem zrobić?
Natomiast w zaawansowanych stadiach Alzheimera zapominanie zaczyna dotyczyć takich rzeczy jak to co otacza osobę/ tego co się wydarzyło w bardziej lub mniej odległej przeszłości/ utraty umiejętność siedzenia, mówienia, czytania, chodzenia, a na końcu również połykania.
Leczenie choroby Alzheimera
Niestety większość leków na chorobę Alzheimera ma szansę zadziałać tylko w jej wczesnej postaci, która najczęściej niestety przemija niewykryta, ponieważ stereotypowo uważa się zapominanie różnych rzeczy za typową cechę starości.
Do tej pory badano osoby zagrożone chorobą Alzheimera głównie za pomocą testów, w których pacjent ma określić pamięć zdarzeń z przeszłości. Niestety te miary często myliły choroby podobne do siebie, nie dając jednoznacznej odpowiedzi.
Nowsze badania pokazują, że powinniśmy diagnozować chorobę Alzheimera poprzez badanie pamięci prospektywnej, która dotyczy planowania i egzekwowania tych planów. Badania pokazują, że właśnie ten typ pamięci zaczyna gorzej funkcjonować jako pierwszy. Na długo (bo nawet ok. 10-15 lat) przed problemami z pamięcią imion czy pozostawionych gdzieś rzeczy.
Na co zwrócić uwagę?
Jeżeli znacie jakąś osobę koło 65 roku życia, która stopniowo coraz mocniej zaczyna uskarżać się na to, że nie pamięta co miała zrobić i przypomniała sobie o tym dopiero po fakcie albo niepokojąco często zapomina o tym, gdzie zostawiła swoje rzeczy i coraz gorzej radzi sobie w sytuacjach społecznych- to warto ją zabrać na badanie do poradni neuropsychologicznej na (najczęściej) darmowe badanie.
Jak chory na Alzheimera może wspierać swoją pamięć i zapobiegać postępowi choroby?
Badania pokazują, że poza lekami, najlepszym sposobem jest formułowanie naszych myśli i postanowień w formie: „Gdy zrobię/będę robił coś, to wtedy zrobię to i to”, np. „Gdy będę wracał ze sklepu, to zadzwonię do siostry.” Formułowanie celów w ten sposób zwiększa szansę na ich faktyczne wykonanie dzięki nadaniu im silniejszego znaczenia, przez powiązanie ich z innym wydarzeniem.
Technika ta działa tak samo u osób z wcześnie wykrytym Alzheimerem jak i u osób zdrowych! Więc jeżeli jesteś osobą zdrową i po prostu chciałbyś polepszyć swoją pamięć prospektywną to śmiało zachęcamy do używania tej niesamowicie prostej i przede wszystkim skutecznej techniki.
Bibliografia:
Lee, J. H., Shelton, J. T., Scullin, M. K., & McDaniel, M. A. (2016). An implementation intention strategy can improve prospective memory in older adults with very mild Alzheimer's disease. British Journal of Clinical Psychology, 55(2), 154-166.
Niedźwieńska, A., Kvavilashvili, L., Ashaye, K., & Neckar, J. (2017). Spontaneous retrieval deficits in amnestic mild cognitive impairment: A case of focal event-based prospective memory. Neuropsychology, 31(7), 735.
Official Alzheimer Association: 2018 Alzheimer’s Disease Facts and FiguresOfficial Alzheimer Association: 2018 Alzheimer’s Disease Facts and Figures
Niedźwieńska, A., Kvavilashvili, L., Ashaye, K., & Neckar, J. (2017). Spontaneous retrieval deficits in amnestic mild cognitive impairment: A case of focal event-based prospective memory. Neuropsychology, 31(7), 735.
Official Alzheimer Association: 2018 Alzheimer’s Disease Facts and FiguresOfficial Alzheimer Association: 2018 Alzheimer’s Disease Facts and Figures