Czy uważasz, że kofeina to narkotyk? Bardzo uzależniający narkotyk? Jeśli tak, to jesteś w mniejszości, ale masz rację.
Dlaczego można uznać kofeinę za substancję uzależniającą?
Kofeina powoduje kilka z tych samych objawów odstawienia, które wywołują inne narkotyki, zwykle uważane za niebezpieczne i uzależniające (tj. tytoń, kokaina, heroina). Są to bóle głowy, depresja, problemy z funkcjonowaniem poznawczym (zaburzenia pamięci i koncentracji) oraz wiele innych. Ponadto, ponieważ pijący kawę często doświadczają tolerancji, a niektórzy mają trudności z zaprzestaniem jej używania, kofeina może być traktowana jako spełniająca kryteria substancji uzależniającej.
Oczywiście, w przeciwieństwie do przynajmniej niektórych narkotyków, psychoaktywne efekty działania kofeiny są słabsze, co oznacza, że nawet u tych, którzy używają jej długotrwale i w coraz większych dawkach, skutki dla codziennego funkcjonowania są zwykle bardzo subtelne.
Jakiego skutku oczekujesz?
Niedawny raport opublikowany w Psychology Monitor wspomina dwa najnowsze, interesujące odkrycia dotyczące spożycia kawy. W pierwszym badaniu poinformowano uczestników, że otrzymają kofeinową lub bezkofeinową kawę. Następnie, niektórzy rzeczywiście otrzymali bezkofeinową lub kofeinową kawę, zgodnie z obietnicą, podczas gdy inni na odwrót. Naukowcy odkryli, że oczekiwania uczestników na temat tego, czy pili napój z kofeiną, czy też bez niej, zmieniały na krótko ich wyniki w eksperymencie.
Nieoczekiwanie, ci, którym powiedziano, że nie otrzymali kofeiny, doświadczali więcej objawów odstawienia, prawdopodobnie dlatego, że ich ciała nie były gotowe na jej działanie. Jednak po kilku godzinach wszystkie wskaźniki zależały raczej od prawdopodobnych skutków kofeiny, niż oczekiwań konsumentów.
W innym doświadczeniu, z bardzo podobnym układem, osoby uczestniczyły w zadaniu, które wymagało użycia zarówno umiejętności motorycznych, jak i poznawczych. Wszyscy w grupie spożywających kofeinę osiągali lepsze wyniki. Ci, którzy tylko myśleli, że otrzymali kofeinę, byli bardziej pilni, ale osiągali słabsze wyniki.
Kofeina jest dobra na krótką metę, zachowaj ostrożność
Te eksperymenty wykazały, że w krótkiej perspektywie kofeina okazała się korzystna dla szybkiego dodania sobie animuszu i pomagała w skupieniu, ale w dłuższej perspektywie, ludzie mogą się od niej uzależnić, a niektórzy badani donosili, że mieli problemy z wykonywaniem codziennych zadań bez kofeiny. Jak zwykle, problemem jest osłabiona reakcja na substancję, gdy organizm wytworzy tolerancję. Początkowa rosnąca zdolnośc do koncentracji uwagi ustępuje ograniczonej zdolności do skupienia bez kofeiny.
Podobnie jak w przypadku wielu innych uzależnień, zaczyna się cykl używania coraz większych dawek celem uzyskania tego samego efektu i trwałego stosowania narkotyku. Sztuką jest monitorowanie stosowania tak, aby czerpać zeń korzyści, używać tylko tak długo, jak to konieczne i odstawiać, kiedy nie potrzebujemy używki.
Oprócz kawy, kofeina występuje w wielu popularnych napojach, w herbacie, napojach gazowanych i coraz bardziej popularnych płynach energetycznych. Chociaż kofeina jest uważana za zupełnie nieszkodliwą, może jednak zwiększać negatywne skutki wielu istniejących chorób serca, zaburzeń lękowych, jak również prowadzić do bezsenności i problemów z żołądkiem czy trawieniem.
Kofeina ma swoje zalety, ale też kryje w sobie dozę ryzyka, więc jeśli pijesz kawę częściej niż powinieneś, bądź przynajmniej świadomy tych zagrożeń, brak świadomości może prowadzić do problemów na całym froncie.