Dzieci czasami zapominają odrobić pracę domową, gubią swoje zabawki czy podejmują działania bez uprzedniego zastanowienia - to normalne zjawiska. Jednak trudności z koncentracją uwagi, impulsywność i nadpobudliwość mogą również być objawami ADHD, czyli zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Zaburzenie to wpływa na zdolność dziecka do uczenia się i komunikacji ze światem społecznym. Pierwszym krokiem prowadzącym do rozwiązania problemu jest rozpoznanie objawów.
Co to jest ADHD?
Niektóre dzieci nie mogą usiedzieć w jednym miejscu, wydają się nie słuchać, co się do nich mówi, nie przestrzegają instrukcji bez względu na to, jak jasno zostaną one przedstawione czy wygłaszają niewłaściwe komentarze w niewłaściwym czasie. Czasami dzieci te są etykietowane jako niegrzeczne lub krytykowane za lenistwo i niezdyscyplinowanie. Jednakże, mogą one mieć ADHD. ADHD jest chorobą, która ujawnia się we wczesnym dzieciństwie i polega, ogólnie rzecz ujmując, na utrudnieniu w hamowaniu szerokiego zakresu spontanicznych reakcji - od mówienia po sterowanie uwagą.
Objawy ADHD u dzieci
Objawy ADHD u dzieci pojawiają się zazwyczaj przed ukończeniem siedmiu lat. Jednakże rozpoznanie symptomów zaburzenia wśród normalnych dziecięcych aktywności może sprawiać trudności. Jeśli zauważysz tylko kilka niepokojących objawów lub problemy pojawiają się tylko w określonych sytuacjach, to prawdopodobnie nie jest ADHD. Jednak jeśli dziecko wykazuje szereg ADHD objawów, które są obecne w rożnych sytuacjach, w domu, w szkole, podczas zabawy - prawdopodobieństwo wzrasta. Jeśli zrozumiesz chorobę, z którą boryka się Twoje dziecko i związane z nią problemy, na przykład zapomnienie lub trudności z koncentracją uwagi w szkole, będziecie mogli pracować razem, aby znaleźć korzystne rozwiązania i wykorzystać atututy.
Podstawowe komponenty ADHD
Trzy podstawowe komponenty ADHD stanowią: nieuwaga, nadpobudliwość i impulsywność. Zachowanie dziecka z ADHD zależy w znacznej mierze od tego, który właściwość jest dominująca. Dzieci z ADHD, mogą być zatem nieuważne, ale nie nadpobudliwe i impulsywne lub nadpobudliwe i impulsywne, ale w stanie kierować uwagę. Najczęstsza forma ADHD obejmuje jednak wszystkie trzy składniki. Dzieci, u których dominuje objaw deficytu uwagi bywają często pomijane, ponieważ nie są one uciążliwe. Jednak objawów nieuwagi nie należy lekceważyć, bowiem mają poważne konsekwencje: kłopoty w szkole, nieporozumienia z rodzicami, nauczycielami i rówieśnikami.
Deficyt uwagi
Deficyt uwagi nie oznacza wcale, że dzieci z ADHD nie mogą na niczym się skoncentrować. Kiedy robią rzeczy, które lubią lub słuchają tematów, które je interesują, nie mają kłopotów. Jednak gdy zadanie jest powtarzalne lub nudne, bardzo szybko rozstrajają się. Dzieci z ADHD często miotają się od zadania do zadania, nie kończąc żadnego lub pomijając niezbędne kroki w procedurach. Nauka i pobyt w szkole są dla nich trudniejsze, niż dla większości dzieci. Mają również problemy z koncentracją, gdy coś się dzieje się wokół nich, zazwyczaj potrzebują spokojnego, cichego miejsca, aby się skupić.
Objawy nieuwagi u dzieci:
- nie zwracają uwagę na szczegóły;
- robią niedbałe błędy;
- mają problemy z utrzymaniem koncentracji, łatwo się rozpraszają;
- wydają się nie słuchać, gdy ktoś do nich mówi;
- mają trudności z zapamiętywaniem i postępowaniem według instrukcji;
- mają problemy z organizacją i planowaniem, nie kończą projektów;
- szybko się nudzą;
- często gubią swoje rzeczy, książki, zabawki i inne przedmioty.
Nadpobudliwość
Najbardziej wyrazistym znakiem ADHD jest nadpobudliwość. Chociaż wiele dzieci jest z natury bardzo aktywnych, dzieci nadpobudliwe są nieustannie w ruchu. Mogą próbować zrobić wiele rzeczy na raz czy szybko porzucać jedną czynność na rzecz innej. Nawet wtedy, gdy są zmuszone siedzieć spokojnie, stukają stopą czy bębnią palcami.
Objawy nadpobudliwości u dzieci:
- stale kręcą się i wiją;
- często opuszczają swoje miejsce w sytuacjach, w których powinny siedzieć spokojnie;
- poruszają się nieustannie, biegają, wspinają nie zwazając na swoje bezpieczeństwo;
- rozmowiają nadmiernie;
- mają trudności z wyciszaniem się i relaksacją;
- mają mnóstwo energii;
- reagują szybko.
Impulsywność
Impulsywność może powodować problemy z samokontrolą. Dzieci z ADHD przerywają rozmowy, wkraczają w intymną przestrzeń innych ludzi, w klasie zadają nieistotne pytania, wygłaszają nietaktowne uwagi. Instrukcje takie jak "Bądź cierpliwy" i "Tylko poczekaj chwilę" są dwa razy trudniejsze do wypełnienia dla dzieci z ADHD, niż dla innych młodych ludzi. Impulsywny objaw ADHD również powoduje bycie kapryśnym i nadreaktywnym emocjonalnie. W rezultacie inni mogą uznać zachowanie dziecka za brak szacunku czy dziwactwo.
Objawy impulsywności u dzieci:
- działanie bez zastanowienia;
- udzielanie odpowiedzi w klasie bez czekania na wywołania;
- niecierpliwość w czekaniu na swoją kolej w grach czy zabawach;
- mówienie czegoś niewłaściwego w nieodpowiednim czasie;
- częste przerywanie innym;
- wkraczanie do cudzych rozmów lub zabaw;
- niezdolność do utrzymania silnych emocji w ryzach, wybuchy gniewu i złości;
- domysły, a nie poświęcenie czasu, aby rozwiązać problem.
Czy to naprawdę ADHD?
Fakt, że dziecko ma objawy nieuwagi, impulsywności lub nadmiernej ruchliwość nie znaczy, że cierpi ono na ADHD. Niektóre schorzenia, zaburzenia psychiczne czy stresujące wydarzenia życiowe mogą imitować objawy ADHD. Przed dokładna diagnozą ADHD należy zbadać i wykluczyć następujące możliwości:
- trudności w uczeniu się lub problemy z czytaniem, pisaniem, posługiwaniem się językiem;
- ważne wydarzenia życiowe i doświadczenia traumatyczne (np. niedawna przeprowadzka, śmierć bliskiej osoby, doświadczenie przemocy, rozwód);
- zaburzenia zachowania;
- choroby, w tym zaburzenia czynności tarczycy, warunki neurologiczne, padaczka, i zaburzeń snu.
Pozytywne aspekty dziecięcego ADHD
Oprócz problemów, istnieją także pozytywne aspekty ADHD, wśród nich:
- kreatywność - dzieci, które mają ADHD mogą być bardzo pomysłowe, innowacyjnie rozwiązywać problemy, mieć uzdolnienia artystyczne, zauważać to, czego inni nie widzą;
- elastyczność - ponieważ dzieci z ADHD rozważają wiele opcji na raz, są bardziej otwarte na inne możliwości;
- entuzjazm i spontaniczność - dzieci z ADHD rzadko się nudzą! Są zainteresowane wieloma różnymi rzeczami i mają żywy temperament.
- energia - kiedy są zmotywowane, pracują lub bawią się z dużym zaangażowaniem i dążą do osiągnięcia sukcesu. Może być trudno odciągnąć je od zadania, które je zainteresuje, zwłaszcza, jeśli jest to zadanie interaktywne i praktyczne.
Należy pamiętać również, że ADHD nie ma nic wspólnego z inteligencją czy talentem. Wiele dzieci z ADHD jest intelektualnie i artystycznie uzdolnionych.
Leczenie ADHD, czyli jak pomóc dziecku
ADHD może powodować wiele problemów, jeśli nie jest leczone. Dzieci, które nie potrafią się skupić się i kontrolować mogą popadać w konflikty w szkole, z nauczycielami i rówieśnikami. Te frustracje i trudności przyczyniają się do niskiej samooceny, przysparzają również stresu całej rodzinie. Leczenie w znacznym stopniu pomaga zminimalizować objawy. Przy odpowiednim wsparciu, dziecko może osiągnąć sukces w każdej dziedzinie życia. Jeśli twoje dziecko boryka się z objawami, które wyglądają jak ADHD, nie zwlekaj, jak najszybciej szukaj profesjonalnej pomocy.
Skuteczne leczenie dziecięcego ADHD wymaga terapii behawioralnej, edukacji rodziców, wsparcia społecznego i pomocy w szkole. Terapia obejmuje wdrożenie lepszej diety i planu ćwiczeń oraz modyfikowanie środowiska domowego w celu zminimalizowania zakłóceń. Farmaceutyki mogą być również wprowadzone, jednak nie powinny być jedyną formą leczenia zaburzenia.
Istnieją skuteczne strategie dla rodziców, które pomagają przejść długą drogę korygowania zachowań problemowych. Dzieci z ADHD potrzebują struktury, spójności, jasnej komunikacji oraz nagród i konsekwencji po swoich zachowaniach. Wymagają również dużo miłości, wsparcia i zachęty. W szkole potrzeba indywidualnego podejścia nauczycieli, które bazuje na słabych i mocnych stronach danego dziecka oraz kreatywnych strategii pomagających skoncentrować się na zadaniu i wydobyć indywidualne uzdolnienia.
