Pojęcie dyskalkulii odnosi się do szerokiego zakresu długotrwałych trudności w przyswajaniu treści matematycznych. Istnieje wiele rodzajów tej dysfunkcji, a objawy różnią się u poszczególnych osób i mogą mieć zmienny wpływ na rozwój w kolejnych etapach życia.
Dwa główne obszary deficytów mogą przyczyniać się do powstawania trudności w uczeniu się matematyki: problemy z przetwarzaniem informacji wizualno - przestrzennej, czyli tego, co oko widzi oraz trudności z przetwarzaniem języka, czyli tego, co ucho słyszy.
Korzystanie z alternatywnych metod uczenia się może sprawić, że ludzie z dyskalkulią radą sobie bardzo dobrze i korygują bądź kompensują swoje niedoskonałości.
Skutki dyskalkulii
Osoba, która doświadcza problemów z przetwarzaniem języka napotka inne bariery w uczeniu się matematyki (brak znajomości słownictwa matematycznego i jasnego zrozumienia znaczenia pojęć), niż osoba, która ma trudności z ustalaniem relacji wizualno-przestrzennych (niemożność wyobrażenia sobie wzorów lub różnych części zagadnienia matematycznego). Wreszcie ktoś trzeci może słabo zapamiętywać fakty i nie utrzymywać prawidłowej sekwencji kroków czy nie rozumieć zależności przyczynowo-skutkowych.
Gdy podstawowe fakty matematyczne nie zostały opanowane na wcześniejszych etapach życia, młodzieży i dorośli z dyskalkulią mogą mieć problemy z przejściem do bardziej zaawansowanych zastosowań matematyki. Wymagają one, aby człowiek śledził wieloetapowe procedury oraz krytycznie analizował informacje niezbędne do uzyskania rozwiązania.
Objawy dyskalkulii
Brak łatwości w zdobywaniu umiejętności matematycznych niekoniecznie oznaczają, że człowiek ma dyskalkulię. Każdy uczy się w indywidualnym tempie a aplikowanie formalnych procedur matematycznych w praktyce może wymagać od młodych ludzi czasu i ćwiczeń.
Więc w jaki sposób można stwierdzić, czy ktoś ma dyskalkulię? Jeśli osoba doświadcza uporczywych kłopotów w wymienionych poniżej dziedzinach, należy rozważyć przeprowadzenie testów, dostosowanych oczywiście do wieku.
U małych dzieci pojawiają się problemy z nauką liczenia, rozpoznawaniem cyfr, trudności powiązania pojęcia liczby (4) z jej funkcjonowaniem w świecie (4 konie, 4 samochody, 4 dzieci), słaba pamięć numerów, kłopoty z porządkowaniem rzeczy w logiczny sposób (umieszczenie okrągłych obiektów w jednym miejscu a kwadratowych w innym).
Dzieci w wieku szkolnym borykają się z problemami w nauce działań matematycznych (dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie) oraz rozwoju umiejętności rozwiązywania problemów matematycznych. Mają deficyty pamięci długotrwałej dla funkcji matematycznych, nie dysponują wystarczającym zasobem słownictwa matematycznego, mają problemy z pomiarem rzeczy, unikają gier, które wymagają strategii.
Młodzieży i dorośli mają trudności z szacowaniem kosztów zakupów czy rachunków, uczeniem się pojęć matematycznych wykraczających poza podstawową wiedzę, kłopoty z operowaniem pojęciami czasu, trzymaniem się harmonogramów i punktualnością, nie potrafią liczyć w myślach ani znajdować różnych rozwiązań jednego problemu.
Diagnozowanie dyskalkulii
Diagnoza zagrożenia dyskalkulią powinna ujawnić, jak dana osoba rozumie i używa liczby oraz pojęcia matematyczne do rozwiązania zadań zarówno abstrakcyjnych, jak i konkretnych. Ocena porównuje szacowany i rzeczywisty poziom umiejętności i zrozumienia oraz wyszczególnia mocne i słabe strony każdego badanego.
Poniżej znajdują się niektóre z obszarów, które mogą być przedmiotem diagnozy:
- podstawowe działania matematyczne, takie jak dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie;
- zastosowanie odpowiednich procedur opartych na zrozumieniu wzoru;
- organizowanie obiektów w logiczny sposób;
- pomiaru czasu, liczenie pieniędzy;
- oszacowywanie ilości numerycznych;
- zdolność do samokontroli pracy i znajdowania alternatywnych sposobów rozwiązywania problemów.
Dyskalkulia-terapia
Określenie mocnych i słabych stron ucznia jest pierwszym krokiem do udzielenia mu pomocy.
Jeśli dziecko ma problemy z organizacją przestrzeni na kartce paieru można użyć papieru milimetrowego. Należy znaleźć zrozumiały dla ucznia sposobów wyjaśniania faktów matematycznych, tzn. zamiast po prostu wkuwać na pamięć tabliczkę mnożenia, można wyjaśniać działania w sposób bardziej opisowy. Wprowadzanie nowych umiejętności pownny rozpoczynać konkretne przykłady, które później można przełożyć na bardziej abstrakcyjne wnioski.
Dzieci należy zachęcać do zadawania pytań i zapewniać atrakcyjne miejsce pracy, mając zawsze pod ręką kredki, nożyczki i inne narzędzia. Uczniowie powinni stawać się świadomi swoich mocnych i słabych stron. Zrozumienie, w jaki sposób człowiek uczy się najlepiej, to duży krok w stronę osiągnięciu sukcesu szkolnego i wiary we własne możliwości.
