Zarządzaj po ludzku – inteligencja emocjonalna lidera

Inspirujący lider zna swoich pracowników, wie jakie zadania im powierzać, aby się rozwijali i utrzymywali motywację. Przyznaje się do własnych emocji i wspiera pracowników w trudnych momentach, unikając wywierania niebezpiecznej presji. Wie, co jest ważne dla niego, ale uwzględnia wartości i cele całego zespołu, który dzięki temu chętnie za nim podąża. Nie tylko potrafi zarządzać emocjami własnymi i innych, ale także szuka konstruktywnych rozwiązań w konflikcie, zamiast przyjmować rolę dyktatora lub ignoranta.

Daniel Goleman – znany psycholog i badacz inteligencji emocjonalnej oraz społecznej, analizując różnice między wyróżniającymi się a przeciętymi liderami wyższego szczebla, odkrył, że za prawie 90% tych różnic odpowiada inteligencja emocjonalna.

Inteligencja emocjonalna

Goleman i współpracownicy na podstawie badań wyróżnili 4 wymiary inteligencji emocjonalnej (IE; upraszczając swój poprzedni pięciowymiarowy model), w których wyróżnili 18 kompetencji (zamiast pierwotnych 25). Jednocześnie, badając tysiące liderów, odkryli, że żaden nie prezentował wszystkich 18 kompetencji, wysoko efektywni liderzy ujawniali ok. 6 kompetencji IE. Każdy efektywny lider przejawia zwykle chociaż po jednej kompetencji w każdym z czterech wymiarów IE, czyli samoświadomości, zarządzaniu sobą, empatii oraz zarządzaniu relacjami.

Dobry lider rozumie siebie

Nie wystarczy znać zadań i celu, do którego dąży zespół i cała organizacja. Efektywny lider rozumie swoje emocje oraz zna swoje mocne strony i ograniczenia, dzięki czemu jest realistą, ale jednocześnie ufa swojej intuicji, swoim „dobrym przeczuciom”. Ponadto jest szczery ze sobą i wobec innych. Samoświadomość często można rozpoznać po śmianiu się z własnych błędów i niedoskonałości.

Świadomy siebie lider wie jakie wartości są dla niego ważne i zna swoje motywy działania, dokonuje wyborów zgodnych z tym co prawdziwie i głęboko ceni. Właśnie dlatego nie podejmuje pochopnych decyzji i nie działa pod wpływem powierzchownych motywatorów np. finansowych.

Kolejną cechą samoświadomego lidera jest skłonność do autorefleksji i przemyśleń, w odróżnieniu od impulsywnego reagowania. Dzięki tym cechom lider działa w sposób przemyślany, z przekonaniem i autentycznością, które są konieczne do pozytywnego oddziaływania na podległy zespół.

Dobry lider zawsze widzi pozytywy

To nie znaczy, że lider nie może mieć gorszego dnia, że nie może doświadczać negatywnych emocji, w związku z tym co dzieje się u niego w życiu poza zawodowym. Jednak osoba, która umie rozpoznawać swoje emocje i potrafi nimi zarządzać nie poddaje się przygnębiającym myślom, nie daje się im kontrolować, ale sama przejmuje kontrolę.

Niejednokrotnie dobre zarządzanie sobą wiąże się z transparentnością lidera i jego wspomnianą już autentycznością, co buduje poczucie, że można mu zaufać. Taka osoba otwarcie przyznaje się przed sobą i innymi do trudności, których doświadcza. Jednocześnie odnajduje w sobie siłę i pozytywy w sytuacji przekierowując uwagę swoją i zespołu na leżące przed nimi zadanie.

Zarażanie emocjonalne

Dlaczego zarządzanie swoimi emocjami jest ważne? Ponieważ emocje są zaraźliwe. Naukowcy uchwycili zjawisko dostrajania się emocjonalnego, badając wskaźniki fizjologiczne takie jak rytm serca. Okazało się, że po 15 minutach przyjemnej rozmowy profile fizjologiczne dwóch osób wyglądają prawie tak samo, mimo, że na początku bardzo się różniły.

Co ciekawe już w 1981 roku badacze Howard Friedman i Ronald Riggio odkryli, że sama ekspresja niewerbalna wystarczy, aby zarazić innych swoim stanem emocjonalnym. Kiedy troje obcych sobie ludzi siedziało w milczeniu twarzami do siebie przez 1-2 minuty, osoba o najbardziej emocjonalnej ekspresji przekazywała swój nastrój pozostałym dwóm badanym, biorącym udział w eksperymencie.

W roku 2000 Caroline Bartel oraz Richard Saavedra przebadali 70 zespołów zadaniowych z różnych organizacji. Okazało się, że po 2-godzinnym spotkaniu – ludzie wychodzili dzieląc ten sam nastrój – dobry lub zły.

Nastrój przełożonego najszybciej wędruje po całej organizacji, ponieważ wszyscy patrzą na szefa. Nawet jeśli lider nie jest bezpośrednio widoczny, czy dostępny, jego emocje rozchodzą się w dół drabiny zaczynając od najbliższych współpracowników i kontynuując dalej efektem domina.

Dobry lider potrafi reagować na emocje zespołu

Efektywny lider nie tylko rozumie własne emocje i potrafi zarażać swoim optymistycznym nastawieniem, ale także właściwie rozpoznaje stany emocjonalne członków swojego zespołu i potrafi na nie adekwatnie reagować.

Ignorowanie przez lidera negatywnych nastrojów w zespole i stałe prezentowanie niezmąconego entuzjazmu może skutkować poczuciem braku zrozumienia ze strony przełożonego u podwładnych. Współgranie z zespołem można osiągnąć poprzez okazywanie empatii, a więc otwartość na drugiego człowieka, słuchanie go z zaciekawieniem, a dzięki temu dostrzeganie i rozpoznawanie pojawiających się emocji, również tych trudnych i ich właściwe adresowanie.

Dzięki empatii lider wsłuchuje się również w potrzeby klientów oferując tym samym najlepsze dla nich rozwiązania, co prowadzi nie tylko do utrzymania klientów, ale także pozyskiwania nowych, a tym samym do wzrostu zysków firmy.

Dobry lider zarządza relacjami

Osoba, która rozumie swoje emocje i zna własne wartości i dążenia, wie jak nimi zarządzać i ufa swoim instynktom, osoba, która chętnie słucha, aby poznać emocje i wartości innych, oraz adekwatnie na nie reaguje, może pociągnąć za sobą ludzi w kierunku realizacji wspólnej wizji.

Kiedy przywódca potrafi otwarcie przyznać się do swoich trudności i błędów, jest postrzegany jako autentyczny. Kiedy mimo własnych problemów wykazuje szczery entuzjazm wobec działań zespołu, pozytywnie zaraża i inspiruje. Kiedy każdy członek zespołu czuje, że jego emocje, wartości i opinie są brane pod uwagę pragnie realizować wspólną wizję lidera i zespołu.

Zarządzanie relacjami nie sprowadza się do przyjacielskości i inspirowania. Lider o wysokich umiejętnościach społecznych potrafi przeciwdziałać konfliktom, oraz rozwiązywać je w konstruktywny sposób, kiedy już się pojawią. Z łatwością przychodzi mu znajdowanie wspólnej przestrzeni porozumienia oraz wzmacniania więzi.

Dobry lider się tworzy

Mało kto rodzi się z idealnym zestawem cech i umiejętności liderskich. Emocjonalność człowieka to w ok. 30% genetyka, a pozostałe 70% kształtuje się w działaniu – poprzez środowisko, wychowanie, ale też pod wpływem własnej aktywności.

Jeśli miałeś szczęście, być może wystarczy podszlifować kilka umiejętności, kompetencji inteligencji emocjonalnej i staniesz się wyjątkowym, inspirującym liderem. W uświadomieniu sobie własnego zestawu kompetencji i poziomu IE oraz ich rozwijaniu może pomóc Ci psycholog, coach, lub warsztaty rozwojowe, np. poświęcone zarządzaniu po ludzku.

Jeżeli nie dopisało Ci szczęście i wychowywałeś się w środowisku, które być może zamiast empatii nauczyło Cię obojętności, a zamiast uczyć się samoświadomości, musiałeś walczyć o siebie, o przetrwanie – dobra wiadomość jest taka, że inteligencję emocjonalną – każdy z jej wymiarów i kompetencji - można rozwijać.

Jeśli własne emocje sprawiają Ci trudność pomocna na początek może okazać się konsultacja z psychoterapeutą lub udział w grupie terapeutycznej. Świetnym rozwiązaniem są szkolenia psychologiczne i warsztaty rozwojowe poświęcone tematyce samoświadomości, emocjonalności, odkrywania własnego potencjału, ale także rozwijające umiejętności relacyjne oraz zarządzania ludźmi.

Pamiętaj, że tam gdzie jest lider, muszą być i ludzie, którymi zarządza, a jeśli są ludzie to pojawiają się relacje. Tylko od Ciebie jako lidera zależy, jakie to będą relacje i jakie będą ich konsekwencje – czy stworzysz współgrający ze sobą zespół zainspirowany, który dąży do realizacji wspólnej wizji.

Źródła

Allen R.W., Angle H.L. i Porter L.W. (2003) Organizational Influence Processes. R.13. What makes a Leader? Taylor & Francis Inc, Armonk US

Goleman D., McKee A. i Boyatzis R.E. (2004) Primal Leadership: Learning to Lead with Emotional Intelligence. Harvard Business Review Press