W dzisiejszych czasach tempo życia jest bardzo duże. Nieustannie gnamy do przodu, a przy tym chcemy robić wszystko dobrze. Najlepiej. Doskonale. Czy w takiej postawie może być coś złego?
Perfekcjonizm przez wielu specjalistów jest rozumiany jako tendencja do wyznaczania sobie bardzo sztywnych i opornych na zmiany standardów. Stawiania sobie poprzeczki nierealnie wysoko. Taka postawa różni się od stawiania sobie wysokich wymagań, co może być korzystne, gdyż motywuje do działania i sprzyja realizacji celów. W perfekcjonizmie wyznaczane wymagania są nierealnie wysokie, wygórowane i przesadne oraz sztywne, do tego stopnia, że mogą utrudniać realizowanie celów. Perfekcjonistom jest trudno realizować cele, ponieważ proces ich realizacji jest żmudny, bardzo dokładny i czasochłonny.
Perfekcjoniści martwią się, że coś pójdzie nie tak i wkładają masę energii, aby dobrze się przygotować do zaplanowanej sytuacji. Przejawia się to np. poprzez wielogodzinne ćwiczenie przemowy, nadmierny krytycyzm wobec własnych osiągnięć lub zwlekanie z rozpoczęciem przygotowań.
Perfekcjoniści mają tendencje do przesadnego obawiania się, że popełnią jakiś błąd i nie będą wystarczająco dobrzy w czymś. Chcą, aby wszystko było zrobione doskonale i wkładają wiele wysiłku w to, aby uniknąć niepowodzenia i porażki. Zależy im na wywieraniu jak najlepszego wrażenia na innych. Jeśli nie mają potwierdzenia ze strony otoczenia, że są lubiani i akceptowani w towarzystwie, to zwykle unikają kontaktu. Zdarza się, że mimo tego utrzymują kontakty, choć wtenczas wpadają w duże zakłopotanie w każdej sytuacji lękowej. Tak rozumiany perfekcjonizm z pewnością nie jest ani adaptacyjny, ani zdrowy.
Dążenie do perfekcji determinuje dynamikę osobowości i jest kryterium zdrowia psychicznego. Jest stylem osobowościowym, w obrębie którego występują różnice indywidualne. Wyróżnić możemy osoby zdrowe dążące do doskonałości oraz neurotyczne. Zdrowe dążenie do doskonałości polega na stawianiu sobie trudnych do zrealizowania celów, ale realnych i podlegającym modyfikacjom. Osoby zdrowe są elastyczne w działaniu, akceptują różnice miedzy wyznaczonym ideałem a swoim poziomem wykonania zadania, dopuszczają popełnianie błędów oraz czerpią radość z tego, co robią. W przeciwieństwie do tego neurotyczne dążenie do doskonałości polega na stawianiu sobie celów nierealnych, zbyt trudnych do zrealizowania i nie podlegających modyfikacjom. Niezdrowi perfekcjoniści odnoszą wysokie standardy do każdego obszaru swojego życia. Nie odczuwają radości z działania, mają wrażenie, że wszystko co robią jest niewystarczająco dobre, a ponadto odczuwają silny lęk przed porażką zanim rozpoczną działanie.
Perfekcjonizm może być zarówno pozytywny, jak i negatywny. Adaptacyjny perfekcjonizm związany jest z wysokimi standardami, potrzebą organizacji oraz porządku. Natomiast perfekcjonizm dezadaptacyjny jest związany z dystresem oraz uczuciem dyskomfortu spowodowanymi różnicą między bardzo wysokimi standardami w każdej dziedzinie naszego a poziomem wykonania zadania. W przypadku niezdrowego perfekcjonizmu pojawiają się trudności w relacjach międzyludzkich oraz lęk przed popełnieniem błędu.
Perfekcjonizm jest wieloaspektowy i może być dla nas zarówno pozytywny, jak i negatywny. Jest on korzystny wtedy, gdy zależy nam na wysokiej jakości działania i potrafimy koncentrować się właśnie na tym oraz odczuwać radość z wykonanego zadania, zamiast koncentrować się na ewentualnych błędach i niższym poziomie wykonania w stosunku do zamierzonego.
Bibliografia:
Bibliografia:
- Antony, M., Swinson, R. (2007). Jak przezwyciężyć nieśmiałość i lęk przed otoczeniem? Trening. Gliwice: Wydawnictwo HELION.
- Szczucka, K. (2010). Polski Kwestionariusz Perfekcjonizmu Adaptacyjnego i Dezadaptacyjnego. Psychologia Społeczna, tom 5, numer 1 (13), 70-94.
