Zgodnie z koncepcją neofreudowskiego psychoanalityka, Ericha Fromma, charakter człowieka zasadza się na jego szczególnych powiązaniach ze światem – budowanych w procesie asymilacji oraz z innymi ludźmi i sobą samym kształtowanych poprzez socjalizację. Niektóre aspekty charakteru są odziedziczalne, inne natomiast wynikają z doświadczeń i uczenia się w domu, szkole, społeczeństwie. Dodatkowo te dwa rodzaje wpływów wzajemnie na siebie oddziałują. W opinii Fromma tak ukształtowany charakter jest głęboko zakorzeniony i trudny do zmiany.
Fromm wyróżnił pięć typów charakterologicznych, z których tylko jeden określił jako produktywny. Wierzył, że ludzie mogą prezentować zachowania charakterystyczne dla różnych typów, a osobowość składa się z kombinacji różnych orientacji, przy czym najczęściej jedna dominuje.
Mimo, że w opinii Fromma pierwsze cztery typy charakteru są nieproduktywne, to jednak każdy typ posiada zarówno aspekty negatywne, jak i pozytywne. Ponieważ nie istnieją osoby o orientacji całkowicie nieproduktywnej lub całkowicie produktywnej, udział obu tych orientacji określa właściwości charakteru danej osoby. Jeśli orientacja produktywna jest dominująca, orientacje nieproduktywne nie przejawiają swych negatywnych cech. Tak więc stopień produktywności u danej osoby określa jakoś każdej z cech składającej się na obraz jej charakteru.
Fromm wyróżnił pięć typów charakterologicznych, z których tylko jeden określił jako produktywny. Wierzył, że ludzie mogą prezentować zachowania charakterystyczne dla różnych typów, a osobowość składa się z kombinacji różnych orientacji, przy czym najczęściej jedna dominuje.
Poszukiwacz wsparcia
Osoby o orientacji receptywnej charakteryzuje ogromna potrzeba ciągłego wsparcia od otoczenia. Są pasywne i całkowicie zależne od innych. Wymagają ciągłego wsparcia od rodziny, przyjaciół, znajomych, którego jednak nie odwzajemniają. Ponadto nie wierzą w swoje umiejętności i mają problemy z podejmowaniem decyzji. Często są to dzieci apodyktycznych i mocno kontrolujących rodziców. Do pozytywnych aspektów tej orientacji można zaliczyć: wrażliwość, ufność, przystosowanie społeczne, poświęcanie się.Wyzyskiwacz
Ten typ charakteru kieruje się hasłem „cel uświęca środki” – chętnie kłamie, oszukuje, wykorzystuje i manipuluje ludźmi, aby dostać to czego potrzebuje. Aby zaspokoić potrzebę przynależności osoby o orientacji eksploatatorskiej mogą szukać ludzi o niskiej samoocenie lub kłamliwie przekonywać o swojej miłości osoby, na których w rzeczywistości im nie zależy. Największą wartość mają dla nich rzeczy i osoby, które należą do kogoś innego. Mają skłonność do przeceniania tego, co należy do innych i niedoceniania tego, co posiadają sami. Z drugiej strony typ eksploatatorski charakteryzuje duma, pewność siebie, czy podejmowanie inicjatywy.Zbieracz
Dla ludzi o orientacji tezauryzatorskiej typowe jest zbieranie ogromnej ilości przedmiotów. Boją się wszelkiej nowości, a najwyżej cenią porządek i bezpieczeństwo. Z odczuwaną niepewnością i brakiem poczucia bezpieczeństwa radzą sobie nigdy nie rozstając się z posiadanymi rzeczami. Zbieraczowi nie można jednak odmówić wytrwałości, cierpliwości, spokoju, lojalności, ostrożności i gospodarności.Marketingowiec
Patrzy na związki przez pryzmat korzyści jakie może dzięki nim uzyskać. Osoby o orientacji merkantylnej mogą zawierać małżeństwa dla pieniędzy, lub ze względu na podniesienie statusu społecznego. Są płytkie i oportunistyczne, zmieniają swoje poglądy i przekonania w zależności od oczekiwanych korzyści. Pozytywna strona orientacji merkantylnej objawia się w dążeniu do celu, efektywności, towarzyskości, otwartości umysłu i gotowości na zmiany.Typ produktywny
Osoby produktywne według Fromma potrafią wykorzystywać posiadane zdolności do rozwijania tkwiących w nich możliwości. Skupiają się na budowaniu znaczących relacji z innymi ludźmi, opartych na miłości, odpowiedzialności, trosce, szacunku i wiedzy. Spośród pięciu wyróżnionych przez Fromma orientacji, jest to jedyna charakteryzująca się zdrowym radzeniem sobie z niepokojem wynikającym z konfliktu między dążeniem do wolności i potrzebą przynależności.Mimo, że w opinii Fromma pierwsze cztery typy charakteru są nieproduktywne, to jednak każdy typ posiada zarówno aspekty negatywne, jak i pozytywne. Ponieważ nie istnieją osoby o orientacji całkowicie nieproduktywnej lub całkowicie produktywnej, udział obu tych orientacji określa właściwości charakteru danej osoby. Jeśli orientacja produktywna jest dominująca, orientacje nieproduktywne nie przejawiają swych negatywnych cech. Tak więc stopień produktywności u danej osoby określa jakoś każdej z cech składającej się na obraz jej charakteru.
