Kobiety nie pochodzą z Wenus

Mężczyźni są z Marsa, kobiety z Wenus?

Przez ostatnie dziesięciolecia pisarze z kręgu psychologii popularnej bawili czytelników doniesieniami, że kobiety i mężczyźni tak bardzo różnią się pod względem psychiki, jak gdyby pochodzili z zupełnie innych planet. Nowe badania pokazują jednak, że nadszedł czas, aby teorie na temat płci z Wenus i Marsa wróciły na Ziemię.

Analiza statystyczna 122 różnych cech psychicznych, obejmująca 13.301 osób wykazała, że mężczyźni i kobiety, w zasadzie, nie należą do dwóch różnych grup. Innymi słowy, bez względu na to, jak dziwny i nieodgadniony wydaje ci się twój partner, jego płeć stanowi prawdopodobnie tylko niewielką część problemu. "Ludzie myślą o płci jako o odrębnych kategoriach," mówi Harry Reis, profesor psychologii na Universytecie Rochester, współautor badania, które zostało opublikowane w lutowym numerze „Journal of Personality and Social Psychology”.

"Chłopiec czy dziewczynka?” to pierwsze pytanie, jakie zadają rodzice na temat swojego dziecka. Następnie płeć utrzymuje się przez całe życie jako najbardziej wszechobecna charakterystyka stosowana do dzielenia ludzi na kategorie. "Ale uproszczona dychotomia często rozpada się poddana statystycznej kontroli", mówi główna autorka badania Bobbi Carothers. "Na przykład, nie jest wcale czymś niezwykłym dla mężczyzny być empatycznym, a kobiety być dobrą z matematyki – a to właściwości, które pewne badania wiążą z płcią," mówi Carothers. "Płeć nie jest tak ograniczającą kategorią jak stereotypy, a nawet niektóre opracowania naukowe chciałyby nam wmówić," dodaje badaczka.

Autorzy wysnuli swoje wnioski na podstawie ponownej analizy wyników 13 badań, które wykazały znaczące i często duże różnice pomiędzy płciami w dziedzinie współzależności, intymności i seksualności w związkach. Reis i Carothers zebrali również oryginalne dane w zakresie cech osobowości tak zwanej  "wielkiej piątki", na którą składają się: ekstrawersja, otwartość, ugodowość, stabilność emocjonalna, i sumienność. Wykorzystując trzy odrębne procedury statystyczne, autorzy poszukali dowodów, że pewne atrybuty psychologiczne mogłyby wiarygodnie klasyfikować osobę jako mężczyznę lub kobietę.

Mężczyźni i kobiety z pewnością należą do różnych grup, jeśli brać pod uwagę pomiary antropometryczne, takie  jak wzrost, szerokości ramion czy proporcja talia-biodra. Płeć może też być wiarygodnym predyktorem uczestniczenia w bardzo stereotypowych aktywnościach, takich jak kosmetyka (kobiety) czy boks i oglądania pornografii (mężczyźni).

Jednak w zakresie większości cech psychologicznych, takich jak na przykład lęk przed sukcesem, kryteria wyboru partnera czy empatia, kobiety i mężczyźni są na pewno z tej samej planety. Z nielicznymi wyjątkami, zmienność w obrębie każdej płci jest tak duża, że autorzy twierdzą, że byłoby nierzetelnym używać typów osobowości, postaw i wskaźników psychologicznych jako narzędzi do podziału ludzi na kobiety i mężczyzn.

"Tak więc, wbrew twierdzeniom popularnych tytułów psychologii, że mężczyźni pochodzą z Marsa, a kobiety z Wenus, to nieprawda, że  myślą oni o swoich relacjach w sposób jakościowo różny", utrzymują autorzy studium.

Fakt, że mężczyźni i kobiety mają podobny świat społeczny nie oznacza wcale, że nie ma różnic w średnich wyników obliczanych dla danej płci. Jednakże takie różnice "nie są spójne i wystarczająco duże, aby dokładnie zdiagnozować członków danej grupy", piszą Carothers i Reis, toteż  nie powinny być traktowane jako dowód na stałe i sztywne kategorie płci.

Ci, którzy w badaniu zdobywali wysoką punktację dla jednej cechy stereotypowo męskiej/kobiecej, wcale nie musieli podobnie wypadać w kontekście innych cech. Na przykład człowiek, który zajmuje wysokie miejsce na skali agresji, może także uzyskać niską rangę dla znajomości matematyki. Zatem posiadanie cech związanych z płcią nie jest tak proste i oczywiste.

"Chociaż podkreślanie nieodłącznych różnic wewnątrz danej płci na pewno uderzy w gusta wielu par, takie uproszczone ramy mogą być szkodliwe w kontekście związków", twierdzi Reis, specjalista w dziedzinie nauki o relacjach międzyludzkich. "Gdy między partnerami coś się nie układa , ludzie często natychmiast przypisują winę płci partnera. Silny stereotyp płci utrudnia ludziom postrzeganie swojego partnera jako osoby. Może również zniechęcać ludzi do realizacji pewnych celów. Gdy psychologiczne i intelektualne tendencje są postrzegane jako określone cechy, łatwiej uznać je za wrodzone i niezmienne. Po co starać się zmienić? "

"Najlepszym dowodem jaki mamy, że tak zwany marsowo - wenusowy podział płci nie jest prawdziwym źródłem tarcia w relacjach", dodaje Reis, "jest to, że pary gejów i lesbijek mają wiele takich samych problemów związanych z byciem ze sobą, jak pary heteroseksualne. Wyraźnie to nie płeć, ale charakter człowieka powoduje trudności".

Ustalenia badaczy wspiera "hipoteza podobieństwa płci" zaproponowana przez psycholog Janet Hyde z Uniwersytetu Wisconsin. Używając różnych metod statystycznych Hyde zakwestionowała "przerośnięte twierdzenia o różnicach płci”, wykazując, że mężczyźni i kobiety są podobni w większości, choć nie wszystkich, zmiennych psychologicznych.

Autorzy przyznają, że badanie jest w dużej mierze oparte na kwestionariuszach, czyli metodzie opisowej  i może nie w pełni odzwierciedlać realia codziennego życia. "Metody, które dokładniej mierzą zachowania interpersonalne (ile kart urodzinowych wysłałeś w tym roku, ile razy w miesiącu dzwonisz do przyjaciela, by sprawdzić, co u niego słychać, itp.) mogą łatwiej ujawnić podział na grupy w zależnośi od płci" piszą.

Ponieważ role płciowe są coraz bardziej zliberalizowane, autorzy przypuszczają, że nowe badania mogą wykazać nawet mniej rozbieżności pomiędzy charakterystykami psychologicznymi mężczyzn i kobiet w krajach z kręgu kultury zachodniej. Odwrotnie może być w przypadku kultur bardziej tradycyjnych i nakazowych w zakresie przestrzegania ról męskich i kobiecych, takich jak na przykład Arabia Saudyjska.