Alkoholizm jest destrukcyjną chorobą, która wyniszcza nie tylko osobę uzależnioną, ale także jej najbliższe otoczenie. Partnerzy, współmałżonkowie czy rodzice alkoholików bardzo często popadają we współuzależnienie, swoim zachowaniem bezwiednie sankcjonując nałóg. Dzieci alkoholików wstydzą się za rodziców, przyjmują na siebie odpowiedzialność, miewają problemy z budowaniem prawidłowych relacji społecznych - dysfunkcje te częstokroć utrzymują się uporczywie także w późniejszym życiu, składając się na syndrom DDA (Dorosłego Dziecka Alkoholika). Chorobie alkoholowej towarzyszy ponadto skłonność do stosowania przemocy oraz problemy natury ekonomicznej.
Alkoholizm można i należy leczyć, poprzez detoksykację, terapię i rehabilitację. Jednakże często zdarza się, że osoba uzależniona nie chce podjąć kuracji, zaprzecza swoim problemom bądź winą za nie obarcza rodzinę. Jedynym wyjściem pozostaje wówczas skierowanie chorego na przymusowe leczenie odwykowe. Możliwości działania określa ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Kogo można skierować na przymusowe leczenie?
Osoba, którą chcemy poddać przymusowemu leczeniu z choroby alkoholowej musi spełniać, prócz faktu istnienia choroby, jeden z poniższych warunków:
- powodować rozkład życia rodzinnego,
- demoralizować nieletnich,
- systematycznie zakłócać spokój lub porządek publiczny,
- uchylać się od pracy.
Kto może podjąć decyzję o przymusowym leczeniu odwykowym ?
Tylko Sąd Rejonowy, wydział rodzinny lub nieletnich. Nie ma innego sposobu, ponieważ leczenie odwykowe jest przedsięwzięciem dobrowolnym i jedynie Sąd może do niego zobowiązać, na wniosek jednej z dwóch instytucji:
1. Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
2. Prokuratury
Złożenie wniosku przez inne organa albo osoby fizyczne bezpośrednio do sądu spowoduje odrzucenie pozwu, jako pochodzącego od osoby nieuprawnionej.
Co zrobić najpierw ?
Istnieje kilka opcji działania.
Po pierwsze, można zgłosić się do Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która funkcjonuje w każdej gminie i wypełnić stosowny wniosek. Można również sporządzić pismo zawierające opis problemu i złożyć je do rozpatrzenia.
Mniej bezpośrednią drogą jest zgłoszenie sprawy do ośrodku opieki społecznej, do dzielnicowego czy szkoły lub zakładu pracy - te instytucje mogą również złożyć wniosek do Komisji, wraz z odpowiednim uzasadnieniem. Okazuje się to dobrym wyjściem w sytuacji, kiedy rodzina obawia się negatywnych konsekwencji ze strony osoby uzależnionej. Wniosek może złożyć także kurator czy izba wytrzeźwień.
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Po wpłynięciu wniosku Komisja gromadzi dostępne informacje na temat osoby uzależnionej, następnie zaprasza ją na rozmowę motywującą, która ma zachęcić do leczenia i wyjścia z nałogu. Alkoholik zostaje poinformowany o wpłynięciu wniosku i celu spotkania oraz skonfrontowany z posiadanymi przez Komisję materiałami, ma również prawo ustosunkowania się do problemu i wyrażenie swojego stanowiska. Komisja w wypadkach budzących wątpliwości może skierować osobę, której dotyczy wniosek, na badanie przez biegłych celem uzyskania diagnozy uzależnienia i optymalnej metody leczenia. Osobie zgłaszającej się przedstawiona zostaje propozycja podjęcia bezpłatnej terapii w specjalistycznych placówkach odwykowych.
Jeżeli osoba uzależniona zgodzi się dobrowolnie podjąć leczenie, podpisuje zobowiązanie, iż ciągu określonego czasu zgłosi się do wybranej placówki i dostarczy Komisji pisemne poświadczenie tego faktu. Po dwóch latach sukcesywnego leczenia Komisja może umorzyć sprawę.
Sąd Rejonowy
Jeśli osoba uzależniona nie stawi się na powtórne wezwanie Komisji albo też, wbrew zgromadzonym dowodom, nie przyznaje się do choroby, bądź nie wyrazi zgody na dobrowolną kurację czy ją przerwie przed osiągnięciem pożądanych rezultatów, wówczas sprawa zostanie skierowana do Sadu Rejonowego z wnioskiem o zobowiązanie do leczenia przymusowego.
Sąd przesłuchuje osobę zainteresowaną, ewentualnych świadków, może też kierować alkoholika na dodatkowe badania przez biegłych, następnie wydaje postanowienie.
Sąd może oddalić wniosek lub ustanowić obowiązek leczenia odwykowego w otwartym lub zamkniętym zakładzie leczniczym. Sąd wzywa osobę uzależnioną do stawienia się dobrowolnie w oznaczonym dniu we wskazanej placówce. W razie oporu alkoholik zostaje doprowadzony tam przez Policję.
Obowiązek poddania się leczeniu trwa do dwóch lat od chwili uprawomocnienia. Sąd może w trakcie leczenia zmienić postanowienie odnośnie sposobu leczenia.
Inne problemy
Leczenie przymusowe jest wyjściem ostatecznym, bowiem najważniejszą sprawą w wychodzeniu z nałogu jest motywacja chorego. Brak tego czynnika może spowodować, że osoba uzależniona powróci do picia po zakończonym leczeniu, a nadzieje pokładane w takim rozwiązaniu okażą się płonne.
W części przypadków leczenie przymusowe okazuje się jednak skuteczne i pozwala przerwać błędne koło nałogu. Zdarza się jednak , że rodzina wzdraga się przed tym krokiem, bądź ze strachu (w przypadku, gdy alkoholik jest jednocześnie sprawcą przemocy domowej), bądź ze względu na źle pojęte dobro alkoholika. Przy placówkach leczenia uzależnień coraz częściej powstają grupy wsparcia dla osób współuzależnionych, bądź w inny sposób zaangażowanych w chorobę alkoholową bliskiego człowieka. Warto tam poszukać porady i wsparcia.