Osoby z zaburzeniem borderline mają nie tylko niestabilne kontakty z otoczeniem, ale także bardzo chwiejny nastrój. Cechują je bardzo gwałtowne reakcje w odpowiedzi na drobne zdarzenia. Nie są w stanie panować nad łatwo zmieniającymi się emocjami. Drastyczne zmiany nastroju związane są także z impulsywnymi, często autodestrukcyjnymi, ryzykownymi zachowaniami takimi jak sięganie po używki, uciekanie w hazard, czy przygodny seks. Trwanie w ciągłej huśtawce skrajnych nastrojów powoduje napięcie, które rozładowują poprzez samookaleczanie się i podejmowanie prób samobójczych, często mających charakter manipulacyjny. Samookaleczanie jest tak częste, że wyróżnia borderline na tle innych zaburzeń. Ponadto samookaleczanie przynosi ulgę w stanach lęku, a dodatkowo może towarzyszyć mu analgezja, czyli brak odczuwania bólu.

Niektórym zdarzają się krótkie i przelotne momenty utraty kontaktu z otoczeniem. Ponadto 20-40% osób z tym zaburzeniem doświadcza przejściowych i ograniczonych urojeń (fałszywych przekonań) oraz halucynacji (fałszywych doświadczeń sensorycznych).

Osoba z borderline często i uporczywie odczuwa osamotnienie , co może wiązać się z pojawieniem się objawów charakterystycznych dla depresji. Jednak w porównaniu do osób z depresją, osoby z zaburzeniem z pogranicza zdecydowanie częściej odbierają swoje związki z bliskimi jako wrogie i niespójne oraz przejawiają w nich więcej dysfunkcjonalnych zachowań.

Niektóre badania wskazują na udział czynnika genetycznego. Ponadto osoby z zaburzeniem borderline wykazują obniżone działanie neuroprzekaźnika serotoniny, co może prowadzić do zachowań impulsywnych, agresywnych i autodestrukcyjnych. Zakłócenia - podobne do pojawiających się w stanach przewlekłego stresu, występują także w transmisji noradrenergicznej, co może również łączyć się z nadwrażliwością na zmiany środowiskowe.

Najnowsze badania pokazują różnice w aktywności pewnych części mózgu osób z zaburzeniem borderline w porównaniu do zdrowych. U pacjentów nadaktywna jest kora wyspy determinująca intensywność emocji, natomiast obniżoną aktywność wykazują obszary kory przedczołowej odpowiedzialne za hamowanie reakcji szczególnie w obliczu silnych emocji.

Główną przyczyną wykształcenia osobowości z pogranicza jest niezakończony proces tworzenia spójnej i stabilnej tożsamości, co skutkuje komplikacjami w kontaktach i związkach. Badania wskazują również na znaczenie maltretowania lub zaniedbywania w dzieciństwie, które wpływa na wrogie postrzeganie innych i problemy w relacjach. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie maltretowane dzieci wykształcają osobowość borderline.

Zaburzenia borderline, podobnie jak inne zaburzenia osobowości, nie jest łatwe do leczenia, szczególnie, że osoba z tym zaburzeniem tworzy burzliwe i gwałtowne relacje. Zwracanie uwagi na jej problem może wzbudzić wrogą reakcję i przedwczesne zerwanie terapii. Ze względu na skrajną niestabilność emocjonalną i skłonność do wybuchów zaleca się łączenie terapii farmakologicznej z psychoterapią.

Małe dawki leków przeciwpsychotycznych przynoszą umiarkowaną, ale istotną poprawę stanu psychicznego zmniejszając nasilenie depresji, lęku, skłonności samobójczych, wrażliwość na odrzucenie oraz występowanie urojeń i halucynacji.

Spośród leków antydepresyjnych obiecujące rezultaty dają inhibitory MAO oraz środki z grupy SSRI (np. Prozac), natomiast benzodiazepiny i leki trójpierścieniowe są na ogół nieskuteczne.

Poprzez przyjmowanie litu można obniżyć rozdrażnienie, zmniejszyć tendencje samobójcze oraz ograniczyć wybuchy wściekłości.

Skuteczna może być terapia psychodynamiczna, w bardziej dyrektywnej formie. Jej głównym celem jest wzmocnienie słabego ego pacjenta poprzez zniwelowanie myślenia opartego na skrajnościach „czarne-białe” oraz zmiana relacji z innymi. Jednak jest kosztowna i czasochłonna – często potrzeba wielu lat.


Najlepsze wyniki w zakresie poprawy funkcjonowania przynoszą terapie poznawczo-behawioralne skoncentrowane na zmianie myślenia o sobie i innych ludziach oraz kontroli emocjonalnej:

• Terapia dialektyczna osobowości borderline, zaproponowana przez Linehan, opiera się ona na dążeniu do akceptowania przez pacjenta negatywnego afektu, który jest osią problemu, bez uciekania się do nie przystosowawczych, impulsywnych zachowań, w tym samobójstwa. Terapia łączy w sobie elementy terapii indywidualnej oraz grupowej, podczas której uwaga skupia się na rozwoju umiejętności interpersonalnych, kontroli emocji i tolerancji na stres.
• Terapia STEPPS (Systems Training for Emotional Predictability and Problem-Solving) – wzbogaca tradycyjne połączenie terapii farmakologicznej I psychodynamicznej wyposażając pacjentów w techniki zwiększania samoświadomości i samokontroli.
• Grupowa terapia schematyczna – w praypadku osobowości bordrline skupia się na zmianie mocno zakorzenionych autodestrukcyjnych schematów myślowych poprzez techniki poznawcze, behawioralne, zorientowane na emocjach oraz interpersonalne. Główny nacisk położony jest na relacje z terapeutą, codzienne funkcjonowanie poza terapią oraz traumatyczne doświadczenia z okresu dziecięcego.