Hipochondria należy do grupy zaburzeń somatoformicznych, w przeciwieństwie do zaburzenia somatyzacyjnego (również z tej grupy) może pojawiać się po 30-tym r.ż. Nienaturalna troska o zdrowie dotyczy jakiejś zagrażającej życiu choroby, ale nie koncentruje się na konkretnych objawach, ani na ich nadmiarze. Choć nie pojawia się jednoznaczny i spójny obraz objawów, osoba usilnie uskarża się na potencjalną chorobę somatyczną, przed którą odczuwa irracjonalny lęk. Nadmierna troska o zdrowie przejawia się w ciągłym poszukiwaniu dowodów potwierdzających swoje obawy. Hipochondrycy są stałymi czytelnikami czasopism medycznych i „chorują” na każdą nowo odkrytą chorobę. Stosują też na własną rękę reklamowane leki mające wyleczyć niejasno opisane problemy zdrowotne. Zapewnienia lekarzy, że są zdrowi, nie zmniejszają niepokoju, a często niosą rozczarowanie brakiem wyraźnego problemu medycznego. Wykształcenie medyczne nie wyklucza wystąpienia tego zaburzenia.

Osoby hipochondryczne skarżą się na dotkliwe i dziwne odczucia obejmujące żołądek, głowę, klatkę piersiową, genitalia i inne organy. Opis objawów jest jednak bardzo nieprecyzyjny i może płynnie się zmieniać i ewoluować w trakcie jednej wizyty lekarskiej. Hipochondrycy są otwarci na odczuwanie ciągle nowych i trudnych do opisania objawów. Mimo mglistego opisu dolegliwości są szczerze przekonani o poważnej chorobie i nie symulują. Nie wykazują utraty czy zakłóceń funkcji sensoryczno-motorycznych ani trzewnych. Ich skargi nie mają także charakteru dziwacznych urojeń.

Dodatkowo żądają więcej uwagi i troski od bliskich, która w ich opinii im się zdecydowanie należy. Ponadto uważają, że nie powinno się od nich oczekiwać, iż będą się zachowywali jak zdrowi ludzie.

Hipochondrycy nad wyraz silnie przyswoili sobie lekcję z dzieciństwa, że choroba wiąże się z większą porcją otrzymywanej troski i opieki, a jednocześnie zwolnieniem z wielu obowiązków.

Ponadto historia życia hipochondryków zawiera więcej niż u osób zdrowych urazów psychicznych, w tym przemocy i nadużyć seksualnych. Lekarze odnotowują także więcej chorób dziecięcych i opuszczania lekcji w dzieciństwie.

Przede wszystkim należy pamiętać, że nienaturalna troska o zdrowie i obraz objawów jest u hipochondryków formą komunikacji psychicznych zmartwień. Podejmowanie leczenia pacjenta bez świadomości tego faktu i okazywanie zniecierpliwienia jego przesadnym zainteresowaniem chorobą może prowadzić nie tylko do wzrostu obaw u pacjenta, ale także frustracji samego lekarza.

Najlepsze skutki w leczeniu hipochondrii przynosi terapia poznawczo-behawioralna nastawiona na eliminację zysków wtórnych.

Hipochondria to jeden z najczęstszych wzorców somatoformicznych obejmujący 4-9% przypadków znanych z praktyki lekarskiej.