Osoba cierpiąca na zaburzenie bólowe odczuwa długotrwały i ostry ból mogący spowodować zagrożenie życia, jednak nie znajdujący wyjaśnień w jej fizycznym stanie. To znaczy, że osoba może doświadczać jakiegoś medycznego stanu, który mógłby tłumaczyć występowanie bólu, ale nie całkowicie i nie w takim natężeniu na jaki się uskarża. Problem z oceną bólu jest taki, że jest to doświadczenie subiektywne, to znaczy, że taki sam stan fizyczny może prowadzić do innych odczuć u różnych osób. Ponadto nie da się zbadać rzeczywistego nasilenia bólu, można je tylko oszacować na podstawie zachowania powodowanego bólem, czyli opisu odczuć pacjenta, grymasów twarzy, zachowań obronnych, ograniczenia mobilności, czy przenoszenia ciężaru ciała. Dodatkowo ocenę utrudnia fakt, że aktualny poziom stresu u danej osoby, wpływa na odczuwaną intensywność bólu.

Najczęściej skargi dotyczą okolic serca, innych ważnych organów, dolnej części pleców, czy kończyn. Tym, co wyróżnia to zaburzenie wśród innych z grupy somatoformicznych jest koncentracja odczuć bólowych na określonym, konkretnym miejscu.

Osoby z uwarunkowanym głównie psychologicznie zaburzeniem bólowym mogą prowadzić tryb życia inwalidy. Tułając się po lekarzach w poszukiwaniu fizycznych przyczyn bólu, oczekując silnych środków przeciwbólowych, a nawet wymuszając niepotrzebne zabiegi.

Objawy nie są symulowane, i upośledzają funkcjonowanie osoby nieadekwatnie do jej stanu fizycznego.

Tak, jak w przypadku innych zaburzeń somatoformicznych, objaw bólowy jest odzwierciedleniem psychicznych trudności przeżywanych przez osobę.

W leczeniu bardzo ważne jest nieuginanie się pod naciskami pacjenta na silne leki czy niepotrzebne operacje, oraz dostrzeżenie związku między niewyjaśnionym bólem, a psychiczną sytuacją pacjenta. Psychoterapia, która dociera do rzeczywistych źródeł problemu jest szansą na całkowite wyleczenie i poprawę jakości życia. Ważne jest kompleksowe działanie obejmujące zarówno leki na współistniejące zaburzenia (najczęściej depresję), psychoterapię, jak i terapię rodzinną.

Zaburzenie bólowe nierzadko występuje u pacjentów psychiatrycznych. Jest też częściej diagnozowane u kobiet, choć w rzeczywistości jego występowanie jest niezależne od płci.