Racjonalna Terapia Zachowania jest metodą samopomocy w nurcie behawioralno-poznawczym stworzoną przez Maxie C. Maultsby. Model ABCD Maultsby jest silnie powiązany z ABC Aarona Becka oraz ABCDE Alberta Ellisa. Wszystkie trzy opierają się błędnym kole wywołanym przez irracjonalne interpretacje faktów prowadzące do konsekwencji mentalnych i behawioralnych. Maultsby w przeciwieństwie do dwóch pozostałych autorów rozdziela te dwa rodzaje konsekwencji i wymienia jako osobne etapy błędnego koła.
Główne założenia
Podstawowym założeniem Racjonalnej Terapii Zachowania jest twierdzenie, że negatywne odczucia (C – emotional consequences) oraz niekorzystne działania (D – disfunctional behaviour) nie wynikają z faktów (A – activating event), ale z błędnych ich interpretacji (B - beliefs). Wobec tego w celu pozbycia się przykrych, chorobliwych emocji i myśli oraz wypracowania zdrowych zachowań należy przeanalizować osobiste przekonania i zamienić je na racjonalne i prozdrowotne odpowiedniki mające oparcie w faktach.
Przyczyny zaburzeń
RTZ jest terapią poznawczo-behawioralną, dlatego przyczyny dysfunkcyjnych emocji, myśli i reakcji widzi w niezdrowych, fałszywych przekonaniach. Negatywne myśli o sobie samym, bezpodstawne generalizacje jednostkowych sytuacji, utrwalone schematy myślowe wymierzone w poczucie własnej wartości z łatwością i w sposób automatyczny prowadzą do przykrych emocji i wywołują lawinę kolejnych destrukcyjnych myśli. Po takim zamachu na wartość i sprawczość własnej osoby trudno jest podjąć korzystne w skutkach i zdrowe działania.
Forma terapii
Racjonalna Terapia Zachowania jest z zasady nastawiona na samopomoc. Terapeuta wyposaża klienta w narzędzie i uczy się nim posługiwać. Analizuje z klientem błędne przekonania i prowadzi w procesie przełamywania utrwalonych schematów prowadzących do automatycznych, dysfunkcjonalnych reakcji emocjonalnych i behawioralnych. Pomaga w tworzeniu nowych racjonalnych przekonań prowadzących do zdrowych emocji i zachowań.
Metoda terapii
W celu wprowadzenia zmiany i zastąpienia niepożądanych myśli, emocji i zachowań zdrowymi pacjent stosuje Racjonalną Samoanalizę. Najpierw poddaje szczegółowej analizie zaistniałą sytuację problemową według modelu ABCD:
A. Opisuje krótko zdarzenie, które doprowadziło do niechcianych reakcji.
B. Wypisuje dokładnie wszystkie myśli wywołane tym zdarzeniem – swój wewnętrzny dialog.
C. Używając prostych stwierdzeń określa swoje odczucia emocjonalne w wyniku tej sytuacji.
D. Pisze co zrobił, jak się zachował.
Następnym krokiem jest uświadomienie sobie błędów w spostrzeganiu i myśleniu oraz wypracowanie zdrowych zachowań:
Ad.A. Sprawdza czy wszystko co umieścił w opisie zdarzenia to fakty. Zmienia opis tak, aby zawierał tylko to, co zarejestrowałaby kamera.
Ad.B. Analizuje każdą myśl za pomocą 5 pytań zdrowego myślenia:
Czy jest oparta na oczywistych faktach?
Czy chroni moje życie i zdrowie?
Czy pomaga osiągać moje bliższe i dalsze cele?
Czy pomaga unikać lub rozwiązywać niepożądane konflikty?
Czy pomaga mi czuć się tak, jak chcę się czuć?
Ad.C. Określa jak chce się czuć w podobnych sytuacjach.
Ad.D. Pisze jak chce reagować w podobnych sytuacjach.
Mocne strony
RTZ wyposaża klienta w przyjazne i przydatne narzędzie samopomocy. Pozwala kontrolować własne emocje i wpływać na nie. Buduje poczucie sprawstwa, wartości oraz motywację. Może być stosowana zarówno do codziennych problemów i radzenia sobie ze stresem, jak i w przypadku trudnych problemów osobistych i rodzinnych.
Ograniczenia
Odpowiedzialność za efekty terapii leży przede wszystkim po stronie klienta. Wymaga pogłębiania samoświadomości oraz pracy na własnych przykrych myślach i przekonaniach.
Chcesz być na bieżąco z wydarzeniami i newsami psychologicznymi?
Zapisz się do newslettera!
Serwis na swoich stronach www wykorzystuje m.in. pliki cookies w celu zapewnienia Ci maksymalnego komfortu podczas przeglądania serwisu i korzystania z usług. Jeśli kontynuujesz przeglądanie naszej strony bez zmiany ustawień przeglądarki, przyjmujemy, że wyrażasz zgodę na użycie tych plików. Jednak zawsze możesz zmienić ustawienia przeglądarki decydujące o ich użyciu.
Dowiedź się więcej