W wielu dziedzinach życia spotykamy się z dychotomią- jedni z nas na wakacje wybierają góry, a drudzy nie wyobrażają sobie zrezygnować z morza, niektórzy preferują wschody a drudzy zachody słońca. W obrębie psychologii również spotykamy się z takim podziałem- na osoby które uważają coaching za potrzebny oraz takich, którzy nie chcą na niego “tracić czasu”. Ja wolę góry- czyli jako psycholog skłaniam się ku psychoterapii.
Jednak książka Macieja Świeży zaciekawiła mnie- i dlatego postanowiłam sprawdzić co psycholog pisze o coachingu i czego coachowie uczą się o psychologii. Czy rzeczywiście coaching to hasła “wierz w siebie”, “możesz wszystko” czy “świat jest piękny” czy też coaching to kawałek starej dobrej psychologii?
Pierwsze koty za płoty!
Wokół coachingu powstały różne mity, jednakże dzięki wiedzy zawartej w tej książce jesteśmy w stanie je obalić. Dlatego i ja postaram się przekazać Wam to co najcenniejsze w tej pozycji książkowej właśnie poprzez próby pokazania Wam, że mit jest wciąż tylko mitem!
MIT I: Coach wie najlepiej jaką ścieżką powinien podążać klient.
Kiedy do gabinetu coacha przychodzi klient żaden z nich nie wie, jak będzie przebiegało spotkanie. Klient przekraczając próg wnosi ze sobą swoje doświadczenia, sukcesy, porażki, ale i pewne wyobrażenia tego co chciałby w swoim życiu zmienić.
Powszechne poglądy, czy twierdzenia propagowane przez pseudo-coachingowe, “life-stylowe” poradniki mówiące, że coach “doradzi, wskaże, poprowadzi” często wprawiają ludzi poszukujących pomocy w prawdziwe tarapaty. Zastanówmy się: skąd coach, którego znamy kilkanaście minut ma wiedzieć co dla nas będzie najlepsze? Czy rzeczywiście przez kilkanaście, czy nawet kilkadziesiąt minut spotkania- jesteśmy w stanie opowiedzieć mu całe nasze życie, aby pozwolić mu na podjęcie decyzji za nas?
Coach- podobnie jak psycholog i psychoterapeuta, nie podejmuje decyzji za pacjenta/klienta. Jest on osobą, która ma pewne narzędzia i wiedzę, którymi posługuje się we wspomaganiu nas w realizacji obranego przez nas celu, motywowaniu nas czy podtrzymywaniu tej motywacji. Jednak pamiętajmy- idąc do coacha nie oczekujmy, że on wskaże drogę którą mamy iść, czy wyznaczy za nas cel!
MIT II: Klient osiągnie wszystko o czym marzy, jeśli tylko tego naprawdę chce!
Zarówno w psychologii, jak i coachingu mówimy w kontekście człowieka o jego puli zasobów. W zależności od ich ulokowania mogą być one wewnętrzne jak charakter, wartości, przekonania oraz zewnętrzne- pieniądze, ludzie. To właśnie te zasoby wspomagają człowieka w radzeniu sobie z codziennymi problemami, a także umożliwiają mu realizację celów, czy marzeń.
Kompetentny coach w czasie spotkań z klientem zdobywa wiedzę na jego temat, na temat jego zasobów oraz planów i do nich dostosowuje swoje wsparcie;kiedy jego klient nie ma w tym momencie pieniędzy i prawdopodobnie nie wyjedzie w podróż marzeń na drugi dzień po wizycie, coach nie wesprze go mówiąc “możesz żyć jak sobie wymarzysz”. Wręcz przeciwnie- na wczesnym etapie pracy coachingowej takie deklaracje mogłyby nawet zaszkodzić klientowi, gdyż uwydatniają niemożność realizacji jego planów!
Coach wspiera oraz dokonuje analizy marzeń, celów czy planów RAZEM z klientem. Wspólnie analizują obrany cel przez klienta (cel: podróż dookoła świata), planują podejmowane działania (plany: dokończenie studiów- poszukiwanie pracy- oszczędzanie na wycieczkę- znalezienie oferty wyjazdu), ćwiczą umiejętności na przykład w symulowanych rozmowach (egzamin ustny na studiach; rozmowa o pracę; negocjowanie warunków wycieczki) czy omawiają możliwe trudności na poszczególnych etapach realizacji celów.
MIT III: Coaching jest przeznaczony jedynie dla menedżerów i firm.
Większość z nas kojarzy określania takie jak coaching firmowy, a po wpisaniu hasła “coaching” w wyszukiwarkę google pierwsze kilkanaście stron dotyczy właśnie obszarów marketingu i firm. Jednakże warto wiedzieć, że coaching nie jest zarezerwowany tylko dla firm, czy pracowników.
Maciej Świeży w swojej książce “Psychologia dla coachów” mówi o relacji coachingowej między coachem, a klientem w której jest ona narzędziem do wprowadzenia pewnych pożądanych przez klienta zmian przy jednoczesnym zachowaniu i wzmocnieniu autonomii klienta. Jednakże w całej lekturze nie przeczytamy o coachingu, który jest dedykowany tylko organizacjom.
Coaching może być dobrym rozwiązaniem zarówno dla pracownika korporacji, jak i matki samotnie wychowującej swoje dziecko. To czy coaching będzie dobrą formą pomocy i rozwoju dla klienta zależy od wielu czynników, o których musi pamiętać coach podejmujący się pracy z daną osobą. To czy będą pracować nad celami, zachowaniami, wzorcami myślenia czy osobowością klienta, determinuje poziom pracy w coachingu na którym będą pracować razem z klientem.
Dlatego jeżeli ktokolwiek zawahał się- czy iść na sesję coachingową bo jest indywidualnym klientem ze zwykłymi ludzkimi problemami, a nie managerem w firmie, który nie wie jak poradzić sobie z wyznaczonymi zadaniami- niech nie ma więcej wątpliwości!
MIT IV: Coaching może z powodzeniem zastąpić psychoterapię.
W książce “Psychologia dla coachów” znajdziemy osobny rozdział zatytułowany: “Kiedy coaching nie pomoże? Kwalifikowanie klientów do pracy coachingowej” w którym dowiadujemy się przede wszystkim - jakie są różnice między sesją coachingową a psychoterapeutyczną oraz jakie są przeciwwskazania do podejmowania pracy coachingowej.
Stowarzyszenie Coachingowe (ICF), również cytowane w wyżej wspomnianiej książce, jednoznacznie głosi, że coaching nie jest psychoterapią, nie pomoże on rozwiązać problemów o podłożu emocjonalnym, czy poznawczym, nie zajmuje się pomocą psychologiczną i nie leczy zaburzeń. Są to podstawowe ograniczenia, które rozgraniczają zakres pracy psychoterapeuty i coacha.
Jednakże do coacha, tak jak do psychologa i psychoterapeuty człowiek najczęściej przychodzi z własnej woli. Z tego względu autor wyróżnił 4 powody dla których coach nie powinien kwalifikować klientów do sesji coachingowych ponieważ psychoterapia będzie dla nich odpowiedniejszym rozwiązaniem:
- diagnoza psychologiczna: coach nie zdiagnozuje problemów ponieważ nie posiada on wystarczających kompetencji aby ocenić, czy trudności wynikają z chwilowej sytuacji życiowej czy głębszych problemów natury, np. somatycznej
- szybka ulga w cierpieniu i ocena ryzyka: efekty pracy coachingowej najczęściej osiągane są w odroczonym czasie, dlatego skierowanie na psychologiczną interwencję kryzysową czy psychoterapią we współpracy z psychologiem klinicznym, może przynieść lepsze skutki
- wsparcie w sytuacji załamania: coach tak jak każdy człowiek potrafi nas wesprzeć, jednakże w sytuacjach ciężkiego kryzysu czy długotrwałych problemów emocjonalnych skuteczniejszą pomoc dostarczy nam psychoterapeuta lub interwent kryzysowy
- radzenie sobie z relacjami będącymi wyrazem problemu: niektóre zaburzenia psychiczne jak zaburzenia osobowości mogą zdecydowanie wpływać na relację coach- klient, dlatego coach po wychwyceniu potencjalnych głębszych problemów natury psychicznej może skierować go do psychoterapeuty, który ma większą wiedzę jak i narzędzia pracy z pacjentami cierpiącymi na różne zaburzenia psychiczne
MIT V: Coachem może być każdy
Coaching żywieniowy, coaching oddechu, artcoaching a nawet koński coaching- wydaje się że teraz coaching może dotyczyć każdej dziedziny życia i coachem może zostać zdecydowanie każdy!Mimo popularności zawodu coacha oraz osób deklarujących swoje wykształcenie w tym kierunku, liczba kompetentnych specjalistów i rzetelnych lektur w tym zakresie jest niewielka. Osoby, które zastanawiają się nad podjęciem takiej pracy, ale i te które przeszły półroczny kurs coachingu powinny zadać sobie pytanie: dlaczego chcę pracować jako coach?
Coach, tak jak psycholog, psychoterapeuta, lekarz, prawnik, nauczyciel i każdy inny specjalista pracujący z drugim człowiekiem musi sobie zdawać sprawę z odpowiedzialności jaką bierze, podejmując próby udzielania pomocy swojemu klientowi/pacjentowi. Dlatego na pytanie: czy coachem może być każdy? odpowiadamy TAK, ALE...nie każdy się do tego zawodu nadaje. Nie wystarczy dobrze słuchać, być kreatywnym czy umieć powiedzieć dobre słowo.
Coach musi znać podstawowe narzędzia pracy coachingowej, poziomy tej pracy, zakres i rolę relacji coachingowej, ale i także musi posiadać gruntowną wiedzę psychologiczną! Psychologia motywacji podpowie mu jak wspomóc wyznaczanie celów, psychologia twórczości wspomoże naukę generowania rozwiązań, psychologia uczenia się pokaże jak ćwiczyć nowe kompetencje, a psychologia osobowości wesprze coaching w poszerzaniu samowiedzy klienta i kreowaniu swojej życiowej misji.
Książka, “Psychologia dla coachów” autorstwa Pana Macieja Świeży pozwala spojrzeć na coaching z innej perspektywy. Pokazuje, że psychologia jest nie tylko koleżanką, ale starszą siostrą coachingu. “Psychologia dla coachów” nie tylko wspiera, dostarcza wiedzy, ale i dobrze uzupełnia te luki, które coaching, jak każda dziedzina, posiada.
Wszystkim tym, którym do tej pory coaching kojarzył się z górnolotnymi hasłami motywacyjnymi oraz psychologom, psychoterapeutom polecam lekturę “Psychologia dla coachów”, która dostarczy Wam solidnej dawki wiedzy i pokaże,że dobrze prowadzony coaching może pomóc, zmotywować i rozwinąć potencjał klienta.
Więcej o książce można przeczytać TUTAJ